ارزیابی فرونشست زمین در دشت گرگان

در سال‌های اخیر، پدیده بازگشت‌ناپذیر فرونشست زمین، باعث بروز مخاطره جدی محیطی در دشت‌های مختلف ایران از جمله دشت گرگان شده است. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل عوامل موثر در بروز فرونشست در دشت گرگان بود. روش تحقیق شامل دو بخش شناسایی مناطق فرونشست و بررسی عوامل و پارامترهای موثر و ارزیابی میزان تاثیر هرکدام بود. در بخش شناسایی، از تکنیک تداخل سنجی راداری استفاده شد که مبنای آن مقایسه فاز گرفته‌شده از دو مجموعه داده رادار از یک منطقه در دو زمان مختلف و با ایجاد اینترفروگرام است که قادر به‌اندازه‌گیری تغییرات سطح زمین در دوره زمانی است و در بخش بررسی عوامل موثر، نحوه تعیین و تحلیل پارامترهای موثر همچون میزان افت سطح آب، جنس و ضخامت لایه‌های خاک به‌خصوص لایه‌های ریزدانه خاک موردبررسی قرارگرفت. نتایج تحلیل داده‌های ماهواره‌ای بیانگر آن است که منطقه به‌طور پیوسته در حال نشست است. نقشه سرعت میانگین تغییر شکل در راستای خط دید ماهواره که از تحلیل سری زمانی به‌دست‌آمد، آهنگ فرونشست را 14 میلی‌متر در ماه (169میلیمتر در سال) نشان داد. محدوده فرونشست شناسایی شده تقریباً روند شرقی- غربی دارد که با روند ساختارهایی نظیر خزر همخوانی دارد. نمودارهای تراز سطح آب و میزان بارندگی این محدوده در سال‌های 1385 تا 1389 علیرغم نوسانات فصلی، روند نزولی نشان می‌دهند و تحلیل پارامترهای موثر، نشان می‌دهد که نشست، به دلیل افت یکسان آب و یا ضخامت یکسان لایه ریزدانه در اعماق مختلف، متفاوت می‌باشد.یافته اصلی این پژوهش نشان داد که بیشترین میزان فرونشست زمین در مناطقی قرار دارد که تقاضای آب برای کشاورزی و تراکم چاه های کشاورزی جهت پمپاژ آب زیرزمینی بیشترین میزان را دارد. از مقایسه نتایج به دست آمده در روش های ژئودتیکی و روش تداخل سنجی راداری چنین نتایجی حاصل می شود که مهمترین عامل در ایجاد فرونشست این منطقه، مصرف بی رویه آب های زیرزمینی و به تبع آن افت سطح آب زیرزمینی است که در طی سال های متوالی باعث بروز پدیده فرونشست گردیده است.

evaluation land subsidence in gorgan plain

in recent years, the irreversible phenomenon of land subsidence has led to environmental hazards in various plains of iran including gorgan. in general, the most important activities causing this phenomenon are inappropriate groundwater withdrawal and geological factors. the research method consists of two sections: identifying subsidence areas and examining the effective factors and parameters and evaluating the impact of each. in identification section, radar interferometry technique was used to compare the phase taken from two radar sets from the same region at two different times and measurement of land surface changes over time can be achieved through interferogram, and in the effective factors analyzing section, the determination and analysis of effective parameters such as water level drop, texture and thickness of soil layers, especially fine-grained layers were investigated. the results of the satellite data analysis indicate that the region is steadily subsiding. the mean velocity map along the satellite line of sight obtained from time series analysis showed a subsidence rate of 14 mm / month (169 mm / year). the identified subsidence range is approximately eastern-western which is consistent with trends in structures such as the caspian. figures of water level and precipitation in this area during 2007 to 2009 show a decreasing trend despite of seasonal fluctuations, and analysis of effective parameters shows that the subsidence is due to the same drop in water level or the difference of same thickness of the fine-grained layer at different depths