بررسی تغییرات بارش‌های حدی جنوب شرق ایران و ارتباط آن با کم‌فشار سودان

بارش‌های حدی از مهم‌ترین پدیده‌های مخاطره‌آمیز جوی در جنوب شرق ایران است و همه‌ساله خسارات اقتصادی و اجتماعی زیادی را در پی دارد. هدف این پژوهش، شناسایی تغییرات زمانی و فضایی بارش‌های حدی در این منطقه و ارتباط آن با کم‌فشار سودان است. برای دستیابی به این هدف از داده‌های شبکه‌ای آفرودیت و chirps برای بارش با تفکیک فضایی (0.25 در 0.25) درجۀ قوسی و داده‌های شبکه‌ای slp (er5) با قدرت تفکیک فضایی (0.75 در 0.75) درجۀ قوسی به‌منظور بررسی سینوپتیک طی دورة آماری 40 ساله (1979 تا 2018) استفاده شد. آشکارسازی بارش‌های حدی با در نظر گرفتن صدک‌های 90 و 95 انجام گرفت. برای شناسایی مراکز کم‌فشار با در نظر گرفتن شروطی شامل داشتن کمترین فشار نسبت به هشت نقطۀ اطراف، داشتن تفاضل 0.8 تا 3.8 هکتوپاسکال بین نقاط و اینکه فشار مرکزی آن نقطه کمتر از 1008 هکتوپاسکال باشد اقدام شد تغییرات زمانی و فضایی با استفاده از روش ناپارامتریک من-کندال اصلاح‌شده و شیب سن تحلیل شد. نتایج بخش اول نشان داد که بارش‌های فرین در سطح منطقه، توزیع فضایی متفاوتی نشان می‌دهند و براساس صدک 90 و 95 به‌ترتیب حدود  49 و 30 درصد از نقاط شبکه دارای روند مثبت و معنی‌دار و دیگر نقاط شبکه فاقد روند بودند. به‌طور معمول بخش‌های فاقد روند در بخش میانی منطقه که گاه فاقد ایستگاه هواشناسی است رخ داده است. نتایج بخش سینوپتیک بیانگر این است که تغییرات بارش‌های حدی مبتنی بر تغییرات مراکز فعالیت کم‌فشار سودان توجیه‌پذیر است. به‌طوری که در دورۀ دوم کم‌فشار سودان دارای بسامد به‌نسبت بیشتری است. بدین معنا که شدت بارش‌های حدی با افزایش رخدادهای شدید کم‌فشار سودان همراه است.

investigating extreme rainfall changes in southeast iran and its relationship with sudan low pressure

extreme precipitation is one of the most important hazardous weather phenomena in southeastern iran, leading to substantial economic and social impacts annually. this study aims to examine the temporal and spatial variations in extreme precipitation in the region and its correlation with sudan low-pressure systems. to achieve this goal, data from the aphrodite and chirps for precipitation with spatial resolution (0.25° by 0.25°) and slp (er5) data with spatial resolution (0.75° by 0.75°) were used over a 40-year period (1979 to 2018). extreme precipitation events were identified by examining the 90th and 95th percentiles. to locate low-pressure centers, criteria included having the lowest pressure relative to eight surrounding points, a pressure difference of 0.8 to 3.8 hpa between these points and the central pressure, which needed to be below 1008 hpa. temporal and spatial variations were assessed using a modified mann-kendall nonparametric method along with sen’s slope estimator. the results of the first part showed that extreme precipitation had different spatial distributions across the region, with approximately 49% and 30% of network points showing significant positive trends according to the 90th and 95th percentiles, respectively. the remaining points exhibited no discernible trend, particularly in the central part where weather stations may be lacking. the findings from the synoptic analysis indicate that the alterations in precipitation boundaries in sudan can be explained by the variations in the activity of low-pressure centers, so that in the second period, the sudan low pressure had a relatively higher frequency. this means that the intensity of heavy rains is associated with the increase of extreme low pressure events in sudan.