رویکردشناسی تاب‌آوری اجتماعی برای کاهش مخاطرات

رشد فزایندۀ شهرنشینی سبب شده تا شهرها به سکونتگاه‌های آسیب‌پذیر در برابر حوادث گوناگون تبدیل شوند. مفهوم تاب‌آوری اجتماعی از مهم‌ترین مفاهیمی است که برای عبور از آسیب‌های وارد به شهر و بازگشت به فعالیت‌های عادی، در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری اهمیت یافته است. تاب‌آوری اجتماعی به‌ویژه هنگام وقوع بحران‌های طبیعی یا انسان‌ساخت برای مقابله با بحران و بازگشت به شرایط پایدار، از ویژگی‌های اصلی توسعه‌یافتگی است. تحقیق حاضر به‌منظور واکاوی و تبیین چالش‌های تاب‌آوری اجتماعی در شهر،  به واکاوی نظریه‌های موجود و تحلیل یافته‌های تحقیقات و پژوهش‌های پیشین پرداخته است. روش پژوهش مطالعۀ اسنادی و تبیین یافته‌های مرتبط با موضوع از طریق مرور سازمان‌یافتۀ اسناد منتشرشده در دامنۀ زمانی سال‌های 1390 تا 1402 خورشیدی در پژوهش‌های داخلی و 2012 تا 2023 میلادی برای پژوهش‌های خارجی است. پس از سه مرحله غربالگری، مقالات منتخب با استفاده از شیوۀ کدگذاری انتسابی و کدگذاری کل‌نگر بررسی و داده‌های آنها واکاوی شد. براساس یافته‌ها مجموعه‌ای از مفاهیم،  رویکردهای نظری،  سطوح،  ابعاد و مدل‌های تاب‌آوری شهر شناسایی و در جداول جداگانه خلاصه شد. نتایج نشان می‌دهد که بیشترین چالش‌های پیش روی تاب‌آوری اجتماعی از هجده عامل اختصاصی در قالب چهار عامل اصلی ایجاد می‌شود. راهکارهای مقابله یا پیشگیری از چالش‌ها در خصوص هر یک از عوامل برمبنای دسته‌بندی پیشنهادهای پیشین ارائه شده است.

social resilience approach to risk reduction

the rapid growth of urbanization has made cities vulnerable to various accidents. resilience has become crucial in urban management for overcoming dangerous conditions, mitigating damage, and returning to normal activities. social resilience is a key characteristic of development, especially when dealing with natural or man-made crises to restore stability. this research aims to explore the concept of social resilience and identify the most important factors and challenges related to it in urban settings. the study involved reviewing articles, analyzing existing theories, and evaluating previous research findings. the research method included a systematic review of documents published from 2013 to 2023, both locally and internationally. after three stages of screening, the selected articles were reviewed using attributive and holistic coding methods, and their data were analyzed. the study identified and summarized concepts, theoretical approaches, levels of resilience, dimensions, and resilience models. the results indicate that the main challenges to social resilience stem from four primary factors, which are further divided into 18 specific elements. based on these findings, solutions to address or prevent these challenges are presented, and categorized according to previous suggestions.