ارزیابی فرونشست زمین در منطقۀ تخت جمشید و مخاطرات آن

این پژوهش با هدف بررسی و ترسیم الگوهای پایداری/ ناپایداری برای منطقۀ تخت جمشید در دامنۀ زمانی 27 اکتبر 2016 تا 22 فوریه 2020 با استفاده از تداخل‌سنجی راداری انجام گرفت. برای آنالیز سری زمانی فرونشست رخ‌داده در منطقه از آنالیز سری زمانی پراکنشگر دائمی (ps-insar) استفاده شد. داده‌ها 180 تصویر sentinel-1 a بود که مدارهای صعودی و نزولی را پوشش می‌دهند. از این داده‌ها برای ارزیابی نرخ تغییر شکل زمین در سایت میراث باستان‌شناسی تخت جمشید استفاده شد. بدین منظور پدیدۀ تغییر شکل زمین در منطقۀ تخت جمشید شناسایی و اندازه‌گیری شد. یافته‌ها نشان می‌دهد که فرونشست در محوطۀ تخت جمشید در طول دورۀ مشاهده (2020-2016) تقریباً پایدار بوده است (0.107- ≤ میلی‌متر / سال، میانگین 26 پراکنشگر دائمی (ps) در سایت). نرخ فرونشست تخمینی برای دورۀ 2020-2016، به‌دست‌آمده با استفاده از تداخل‌سنجی پراکنشگر دائمی (psi) نشان داد که تغییر شکل مشاهده‌شده در سایت با بستر زمین‌شناسی و کاربری زمین مطابقت دارد و با سفره‌های زیرزمینی مرودشت که روی رسوبات کواترنر قرار دارند ارتباطی ندارد. این نتایج به درک بهتر پویایی فرونشست زمین در منطقۀ تخت جمشید کمک کرده و بر لزوم نظارت و مدیریت مستمر این محوطه باستانی ارزشمند تاکید می‌کند.

assessment of land subsidence in the persepolis region and its hazards

the persepolis world heritage site, located in the northern part of fars province, is one of iran’s most significant historical landmarks, dating back to the achaemenid period (300–560 bc). studies have shown that the surrounding areas are experiencing land subsidence due to prolonged drought, dam construction, and excessive groundwater extraction. therefore, this study aims to investigate and map the stability/instability patterns of persepolis from october 27, 2016, to february 22, 2020, using radar interferometry. to analyze the time series of subsidence in the study area, we applied persepolis time series analysis (ps-insar). the analysis was based on 180 sentinel-1a images, covering both ascending and descending orbits, to assess the rate of land deformation at the persepolis archaeological site. specifically, we focused on the takht-e jamshid region, located on the southern slope of mount ko rahmat, and identified and measured land deformation phenomena there. our results show that takht-e jamshid has not experienced significant subsidence during the observation period (2016–2020), with an estimated rate of -5 to -10 mm per year. this study provides evidence that the observed deformation at the site is not related to the subsidence of the marvdasht aquifers, which are underlain by quaternary sediments. these findings contribute to a deeper understanding of land subsidence dynamics in the takht-e jamshid region and underscore the need for continued monitoring and management of this invaluable archaeological site.