طراحی و اعتبارسنجی مدل مطلوب در برابر جرایم مخاطره‌آمیز مرتبط با رمزارز در حقوق کیفری ایران

با توجه به گستردگی موضوع رمز ارزها در دو بُعد بین‌المللی و داخلی، رمزارزها به حیات خلوتی برای مجرمان تبدیل شده است، زیرا دولت‌ها نظارت کمتری بر آن دارند. این موضوع سبب ایجاد جرایم مخاطره‌آمیزی همچون پولشویی، فرار مالیاتی، کلاه‌برداری، تامین مالی تروریسم و ... شده است و افراد زیادی در این حوزه بزه‌دیده و مال‌باخته هستند. این موضوع کم‌کم بحث رمز ارز را وارد مباحث حقوقی کرده و کشورها درصدد وضع قوانین در این زمینه برآمده‌اند. پژوهش حاضر درصدد طراحی و اعتبارسنجی مدل مطلوب در برابر جرایم مخاطره‌آمیز مرتبط با رمز ارز در حقوق ایران است. برای پردازش مسئله، از راهبرد پژوهش کیفی از نوع تحلیل مضمون بهره گرفته شد. داده‌های پژوهش از راه مصاحبۀ نیمه‌استاندارد با 12 نفر از خبرگان حوزۀ رمزارزها و جرایم مربوط به آنها که به روش نمونه‌گیری نظری انتخاب شده بودند، گردآوری شد. داده‌ها با کاربست روش تحلیل مضمون از نوع شبکۀ مضامین تحلیل شده و مدل مفهومی اندازه‌گیری شبکه‌ای برساخته شد. افزون‌بر آن، برای «اعتبارسنجی» مضامین و مدل برساخته‌، از دو روش ارزیابی اعتبار به شیوۀ ارتباطی و روش ممیزی و برای «پایایی‌سنجی» از دو روش قابلیت تکرارپذیری و قابلیت انتقال یا تعمیم‌پذیری استفاده شد. یافته‌های پژوهش کیفی نشان داد که طراحی و اعتبارسنجی مدل مطلوب در برابر جرایم مخاطره‌آمیز مرتبط با رمز ارز با سه مضمون فراگیر: 1. تعامل هم‌افزای درون و برون‌سیستمی در حوزۀ رمزارزها؛ 2. فراگیر اعمال مدیریت دانش در حوزۀ رمزارزها؛ و 3. فراگیر کاهش انواع ریسک‌ و ارتقای امنیت سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، به اشباع نظری رسیده است. تعریف دقیق قانونی از ارزهای مجازی و تعیین ماهیت حقوقی آنها، اصلاح قوانین مرتبط با ارزهای مجازی و تصویب قوانین جدید با در نظر گرفتن ویژگی‌های منحصربه‌فرد ارزهای مجازی در مواردی که قانون وجود ندارد، تعیین عناوین مجرمانه مرتبط با ارزهای مجازی در جایی که امکان تطبیق با قوانین فعلی وجود ندارد، همکاری با کشورهای خارجی و نهادهای بین‌المللی در زمینۀ تبادل اطلاعات و ارتباطات مرتبط با ارزهای مجازی، انعقاد تفاهم‌نامه میان بخش‌های خصوصی و دولتی، به‌کارگیری کارشناسان ارزهای مجازی و آموزش دادرسان و ضابطان دادگستری، از راهکارهای مطلوب برای جلوگیری از جرایم مخاطره‌آمیز مرتبط با ارزهای مجازی خواهد بود.

design and validation of the optimal model against hazardous crimes related to cryptocurrency in iranian criminal law

concerning the wide scope of the issue of cryptocurrencies in both international and domestic dimensions, cryptocurrencies have become a solitary life of criminals because governments have less supervision over them, and it leads to the creation of risky crimes such as money laundering, tax evasion, fraud, financing of terrorism, etc. and many people have been victimized and lost money in this field(cryptocurrencies). this topic has gradually brought the cryptocurrency discussion into legal discussions and countries are trying to establish laws in this regard. therefore, the current research aims to design and validate the optimal model against risky crimes related to cryptocurrency in iranian law. to process the problem, qualitative research strategy and thematic analysis type were used. the research data was collected using semi-standard interviews with 12 experts in the field of cryptocurrencies and their related crimes who were selected using the theoretical sampling method and using thematic analysis method of the network of the analyzed themes and the conceptual model of network measurement was built. in addition, to &validate& the themes, and the built model, two methods of validity evaluation were used in the communication method and the audit method, and for &reliability assessment&, two methods of reproducibility and transferability or generalizability were used. the findings of the qualitative research showed that the design and validation of the optimal model against risky crimes related to crypto-currency with 3 overarching themes: 1. the synergistic interaction within and outside the system in the field of cryptocurrencies 2. the overarching theme of applying knowledge management in the field of cryptocurrencies 3. the overarching theme of reducing all kinds of risks and improving the level of hardware and software security has reached theoretical saturation.