بررسی مخاطرات توفان‌های ماسه‌ای و جابه‌جایی بارخان‌ها بر مسیر ارتباطی نصرت‌آباد-فهرج

بارخان و دیگر اشکال ناهمواری ماسه‌ای به‌عنوان لندفرم‌های فعال در مناطق بیابانی همواره تحث تاثیر شرایط اقلیمی حاکم قرار دارند و با جابه‌جایی، مخاطرات زیادی در مسیرهای ارتباطی ایجاد می‌کنند. مسیر ارتباطی نصرت‌آباد- فهرج در استان‌های سیستان و بلوچستان و کرمان قرار دارد. با توجه به شرایط اقلیمی خشک و بیابانی، هدف اصلی تحقیق، بررسی مخاطرات توفان‌های ماسه‌ای و جابه‌جایی بارخان‌ها در این مسیر بوده است. ابتدا از تصاویر ماهواره‌ای سنتینل 2 (2023-2016) و روش‌های سنجش از دور، اطلاعاتی در زمینۀ پراکنش جغرافیایی و گوناگونی ژئومورفولوژیکی تپه‌ها در مقیاس محلی به‌دست آمد. بدین منظور چهار محدوده از تپه‌های ماسه‌ای (بارخان، سیف، سیلک) در مسیر ارتباطی مشخص و تغییرات مورفولوژیکی آنها بررسی شد. نتایج آنالیز تصاویر نشان‌دهندۀ میزان جابه‌جایی در دورۀ زمانی هشت‌ساله در این چهار محدوده به این صورت است: بارخان در محدودۀ 1، حدود 98 تا 100 متر و با جهت جنوب و جنوب غرب به شمال و شمال شرق، ناهمواری‌های ماسه‌ای سیلک در محدودۀ 2، سالانه شاخه‌ها حدود 25 تا 30 متر از جنوب غرب به شمال شرق، تپه‌های سیف در محدودۀ 3 (شمال جاده)، در حدود 244 متر از غرب و جنوب غرب به سمت شرق و شمال شرق جابه‌جا شده است و به‌سمت مسیر ارتباطی در حال پیشروی است. در محدودۀ 4 که در قسمت جنوبی ریگ یلان قرار دارد، میزان جابه‌جایی در کل دوره حدود 210 متر است، ولی با توجه به جهت جابه‌جایی که به‌سمت شمال و شمال شرق است، برای مسیر خطری ایجاد نمی‌کند. برای تایید مطالب از داده‌های باد منطقه در سطح ده‌متری زمین و ایستگاه‌های سینوپتیک استفاده شد.

a study of dangers of sandstorms and the displacement of barkhans in nosrat abad- fahraj link route

as active landforms in desert regions, barkhans and other types of sand unevenness have always been affected by the prevailing climatic conditions. by moving to link routes, they cause noticeable dangers. nosrat abad-fahraj link route is in provinces of sistan baluchestan and kerman. due to the dry and desert climatic conditions, the main aim of the present study is to investigate the dangers of sandstorms and barkhans displacement in the mentioned route. first, employing sentinel 2 satellite image (2016-2023) and remote sensing methods, some information about the geographical distribution and geomorphological diversity of the hills on a local scale was obtained. in this regards, four sandhills areas namely, barkhans, seif and silk were analyzed in a certain link path and certain morphological changes. the results of the analysis of the images showing the amount of displacement in these four areas during an eight-year period are as follows: barchan in region number 1 has displaced about 98 to 100 meters with the direction of south and southeast to north and northeast, in silk sand unevenness in region 2, brankhes have displaced about 25 to 30 meters from southwest to northeast and annually, seif hills in region 3 (north of the road) have displaced approximately 244 meters from west and southwest to the east and northeast and are developing towards the link route. in region 4, which is located in the southern part of rig yalan, the displacement amount, during the whole studied period, is about 210 meters. but due to the direction of the displacement towards north and northeast, it causes no harm to the route. for content confirmation, the region wind data at 10-meter-level and synoptic station were used.