رتبه‌بندی حوضۀ زهکشی سیه‌چشمه از نظر سیل‌خیزی به‌منظور مدیریت مخاطرات سیلاب

در این تحقیق تاثیر شاخص‌های هیدروژئومورفیک بر حساسیت سیل‌خیزی زیرحوضه‌های حوضۀ آبریز سیه چشمه واقع در استان آذربایجان غربی بررسی و تحلیل شده است. ابتدا منطقۀ پژوهش براساس خصوصیات توپوگرافی و زهکشی و با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی (dem) با قدرت تفکیک مکانی 12.5 متر به شش زیرحوضه تقسیم شد. در مرحلۀ بعد هشت شاخص هیدروژئومورفیک شامل رتبۀ آبراهه، طول آبراهه، تراکم زهکشی، ضریب فشردگی، نسبت مدور بودن، ضریب شکل، برجستگی حوضه و عدد سختی یا زبری با استفاده از قوانین ژئومورفولوژیکی هورتن، شوم و استرالر در محیط نرم‌افزار arcgis محاسبه و لایه‌های اطلاعاتی هر یک از این شاخص‌ها تهیه شد. در ادامه برای وزن‌دهی شاخص‌ها از روش تصمیم‌گیری چندمعیارۀ swara استفاده و وزن نسبی هر یک از شاخص‌های هشت‌گانه برای شش زیرحوضه تعیین شد. نتایج وزن‌دهی و رتبه‌بندی نشان داد که زیرحوضه‌های 2 و 4 به‌ترتیب با وزن 0.273 و 0.191 بیشترین وزن را دارند و از حساسیت سیل‌خیزی زیادی برخوردارند. در مقابل زیرحوضه‌های 6 و 5 به‌ترتیب با وزن‌های 0.140 و 0.071 کمترین وزن را از نظر هشت شاخص داشته و در نتیجه در طبقات کم و خیلی کم از نظر حساسیت سیل‌خیزی قرار دارند. مجموع مساحت زیرحوضه‌های واقع در طبقات زیاد و خیلی زیاد (زیرحوضه‌های 1، 2 و 4) حدود 609 کیلومتر مربع است که 63 درصد از کل مساحت حوضه را شامل می‌شود. از این‌رو ضرورت دارد که این زیرحوضه‌ها از نظر اقدامات آبخیزداری برای کاهش پتانسیل سیل‌خیزی در اولویت قرار گیرند.

ranking of the siah cheshmeh drainage basin in terms of flooding to manage flood hazards

the present study investigates and analyzes the role of hydrogeomorphic parameters in flood susceptibility of sub-basins of the siah cheshmeh basin located in west azerbaijan province. for this purpose, first, the study area was divided into 6 sub-basins based on topographic and drainage characteristics using a digital elevation model (dem) with a spatial resolution of 12.5 m. in the next step, 8 hydrogeomorphic parameters including stream order, streams length, drainage density, compactness coefficient, circularity ratio, form factor, basin relief and ruggedness number were prepared using horton, schumm, and strahler geomorphological rules in arcgis software. then, to weight the parameters, the swara multi criteria decision-making method was used, and the relative weight of each of the eight parameters was determined for the 6 studied sub-basins. the results of weighting and prioritization showed that sub-basins 2 and 4 with the weight of 0.276 and 0.250, respectively, have the highest weight and have very high flood susceptibility. in contrast, sub-basins 3, and 5 with weights of 0.105, and 0.061, respectively, had the lowest weights in terms of 8 parameters, and therefore, in terms of flood susceptibility is very low in the class. the total area of the sub-basins that are in high and very high classes (sub-basins 2, and 4) is about 327 km2, which includes 33.8% of the total area of the basin.