ارزیابی مخاطرات توسعۀ سکونتگاه‌های شهر کابل به‌سمت مناطق مستعد سیلاب

در این پژوهش به ارزیابی مناطق مستعد وقوع سیلاب و نیز بررسی روند تغییرات زمانی و مکانی توسعۀ نواحی سکونتگاهی شهر کابل به‌سمت مناطق سیل‌گیر پرداخته شد. به‌منظور دستیابی به اهداف مورد نظر از تصاویر ماهوارۀ لندست، مدل رقومی ارتفاعی با قدرت تفکیک 12.5 متر srtm، نقشه‌های زمین‌شناسی و فاکتورهای آب‌و‌هوایی منطقه به‌عنوان داده‌های اولیۀ پژوهش استفاده شد. ابزارهای مهم تحقیق نرم‌افزارهای arcgis و idrisi و مدل‌های به‌کاررفته در تحقیق نیز شامل تلفیق منطق fuzzyahp و مدل lcm بود. این تحقیق در دو مرحلۀ کلی انجام گرفت. در مرحلۀ اول، مناطق مستعد وقوع سیلاب با در نظر گرفتن لایه‌های اطلاعاتی موثر، شناسایی شد. در مرحلۀ دوم، روند توسعۀ نواحی سکونتگاهی شهری به‌سمت مناطق مستعد سیل‌گیر در طی 30 سال اخیر (1990 تا 2020) ارزیابی شد. نتایج پژوهش نشان داد که شهر کابل پتانسیل سیل‌گیری زیادی دارد، به‌طوری‌که 495 کیلومتر مربع (36 درصد) از محدودۀ شهری و حاشیۀ شهری کابل دارای پتانسیل سیل‌گیری زیاد و خیلی زیاد تشخیص داده شد که اغلب شامل مناطق غربی، شرقی و جنوب شرقی شهر است. نتایج ارزیابی روند پیشروی نواحی سکونتگاهی به‌سمت مناطق مستعد سیل‌گیر نیز بیانگر این است که 84 کیلومتر مربع (24.5 درصد) از محدودۀ شهری کابل در معرض وقوع سیلاب قرار دارد. مدیران و تصمیم‌سازان شهری می‌توانند از نتایج این پژوهش به‌عنوان نقشۀ راه به‌منظور مدیریت مخاطرات ناشی از بروز سیلاب در محدودۀ شهری کابل بهره گیرند و سیاست‌های لازم را به‌منظور توسعۀ فیزیکی شهر با توجه به رعایت حریم سیل‌گیر رودخانه به‌سمت نواحی کم‌مخاطره‌‌تر اتخاذ کنند.

Assessing the development trend of residential areas in Kabul towards floodprone areas

In recent years, population growth in the Kabul urban basin of Afghanistan has led to the development of large parts of residential areas towards floodprone areas. In order to reduce the risks of floods in Kabul basin, in this study, flood prone areas have been evaluated and also the trend of temporal and spatial changes in residential areas of Kabul to flood areas. In order to achieve the desired goals of Landsat satellite images with a spatial resolution of 15 to 30 meters during the years 1990 to 2020, a digital model of 12.5 meters altitude prepared from the USGS site, geological maps and climatic information of the region Used as primary research data. Important research tools included ArcGIS software (for mapping and spatial data analysis) and IDRISI (for land use change analysis), as well as integrated models used in the research. Fuzzy logic AHP and LCM model. This research has been done in two general stages. In the first stage, flood prone areas have been identified by considering the effective information layer and in the second stage, the development trend of residential areas towards flood areas during the last 30 years has been evaluated. The results showed that Kabul city has a high flood potential so that 495 square kilometers (36%) of the urban area and suburbs of Kabul has a high and very high flood potential, which mainly includes the western, eastern and southeastern regions of Kabul. Also, the results of assessing the progress of residential areas towards floodprone areas indicate that 84 square kilometers (24.5%) of Kabul urban area is exposed to floods, which is due to maintaining the current development trend of the city until 2050. Will increase to 96.1 square kilometers (27.9%). The results of this study can be effective in order to manage environmental risk in the study area.