بررسی تاثیر خودواکاوی روند دمایی در مدیریت مخاطرۀ خشکسالی (مطالعۀ موردی: استان چهارمحال و بختیاری)

در این پژوهش، تاثیر 26 الگوی پیوند از دور با میانگین دمای ماهانه به‌صورت فصلی و سالانه برای سال‌های 1397 تا 1399 و ارتباط آن با مخاطرۀ خشکسالی در استان چهارمحال و بختیاری بررسی شد. برای این کار از انواع الگوی پیوند از دور و چهار ایستگاه سینوپتیک بروجن، شهرکرد، لردگان و کوهرنگ به‌همراه شاخص خشکسالی spei در استان چهارمحال و بختیاری خودواکاوی شد. داده‌ها با روش‌های آماری مختلف از جمله آمار توصیفی، همبستگی و آزمون منکندال بررسی شدند. شدیدترین خشکسالی‌ها مربوط به ناحیۀ چهار (کوهرنگ) است. در بین الگوهای پیوند از دور، الگوی استخر گرم نیمکرۀ غربی بیشترین تاثیر را بر رخداد خشکسالی ناحیه‌های جنوب غرب استان دارد. ارتباط این شاخص با خشکسالی در ناحیۀ مذکور مثبت است. ارتباط خشکسالی در ناحیۀ بروجن در بیشتر الگوهای پیوند از دور از جمله شاخص اقیانوس اطلس و الگوی نوسان‌های دهه‌ای اقیانوس آرام و اقیانوس اطلس شمالی در فصل پاییز معنی‌دار است. خشکسالی نیمۀ جنوبی (لردگان) در فصل گرم سال (بهار و تابستان) ارتباط معنی‌داری با الگوی حاره‌ای اطلس جنوبی، شاخص حاره‌ای اقیانوس اطلس شمالی و اطلس شرقی نشان می‌دهد. خشکسالی‌های شمال غرب (شهرکرد) ارتباط معنی‌داری با شاخص چندمتغیرۀ انسو و اطلس شمالی و آرام شرقی نشان می‌دهند. بررسی شاخص spei ایستگاه‌های لردگان و قسمت‌های مرکزی فارسان نشان داد که رخدادهای خشکسالی در مناطق مرکزی و شرق استان چهارمحال و بختیاری از فراوانی و شدت بیشتری با الگوهای حاره‌ای نیمکره‌ای شمالی و انسو برخوردار است. براساس شاخص خشکسالی، 7 درصد از مساحت استان چهارمحال و بختیاری در محدودۀ طبیعی است و 23 درصد آن دچار خشکسالی خفیف، 25 درصد دچار خشکسالی متوسط، 30 درصد دچار خشکسالی شدید و 15 درصد دچار خشکسالی بسیار شدید است.