مدل‌سازی پراکندگی زمانی و مکانی گسترش ویروس کرونا (مطالعۀ موردی: استان‌های قم و مازندران)

ویروس کرونا عامل یکی از بیماری‌های واگیردار و عفونی سدۀ بیست‌ویکم است که از اواخر دسامبر 2019 از ووهان چین به سراسر جهان گسترش یافت. در پژوهش حاضر، مدل‌سازی پراکندگی زمانی و مکانی ویروس کرونا با استفاده از مدل رگرسیون وزن‌دار مکانی انجام گرفت و نتایج با مدل حداقل مربعات، برای سه شاخص (مبتلایان، فوت‌شدگان و بهبودیافتگان) برای استان‌های قم و مازندران در طی دورۀ زمانی 3 اسفند 1398 تا اواخر مهر 1399 مقایسه شد. همچنین برای تحلیل سه شاخص ویروس کرونا از الگوی خودهمبستگی مکانی موران استفاده شد. علت انتخاب استان مازندران و قم به‌عنوان مناطق مطالعه در پژوهش حاضر، مسافرت‌های زیارتی و سیاحتی بود. همچنین این دو استان از اولین استان‌های درگیر با ویروس کرونا در کشور بودند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که پراکندگی مبتلایان در استان قم در طی دورۀ زمانی ذکرشده، 44.25 درصد و پراکندگی فوت‌شدگان 4.34 درصد بود. پراکندگی مکانی این شاخص‌ها بیشتر در قسمت‌های شمال غربی و جنوبی شهرهای استان قم بود. اما پراکندگی بهبودیافتگان برای این استان 61.07 درصد بود که بیشتر در قسمت‌های مرکزی استان دیده شد. پراکندگی زمانی و مکانی مبتلایان ویروس کرونا در استان مازندران در طی دورۀ زمانی ذکرشده 35.57 درصد و پراکندگی فوت‌شدگان 2.61 درصد بود. بیشتر مبتلایان و فوت‌شدگان از نظر مکانی در قسمت شمالی این استان دیده شدند. بهبودیافتگان براساس مدل حداقل مربعات در طی دورۀ زمانی 3 اسفند 1398 تا اواخر مهر 1399، بیشتر در قسمت‌های مرکزی و بخشی‌های کوچکی از قسمت‌های جنوبی این استان پراکنده بودند. بنابر نتایج پژوهش حاضر، براساس مدل‌های رگرسیون وزن‌دار مکانی و حداقل مربعات، مهم‌ترین عامل پراکندگی زمانی و مکانی ویروس کرونا در استان‌های قم و مازندران، سفرهای گردشگری و زیارتی است. از این‌رو ممنوعیت سفر به این استان‌ها و ارائۀ خدمات سازمان‌ها و ادارات به‌صورت الکترونیکی و غیرحضوری با هدف کاهش حضور مردم در جامعه و قرنطینۀ خانگی، پیشنهاد پژوهش حاضر به‌منظور کاهش پراکندگی مکانی ویروس کرونا در استان‌های قم و مازندران است.