گونه‌شناسی و تحلیل فضایی-زمانی مخاطرات محیطی در استان خراسان شمالی

مخاطرات محیطی هرساله آسیب‌های جانی و مالی فراوانی به مردم استان خراسان شمالی وارد می‌کنند. این تحقیق ضمن معرفی انواع مخاطرات محیطی در نقاط مختلف خراسان شمالی، مسائل و مشکلات آنها را طبقه‌بندی و تقویم زمانی را برای کاهش خسارات و جلوگیری از بحران‌های احتمالی مشخص کرده است. روش به‌کاررفته در این تحقیق توصیفی-تحلیلی مبتنی بر مطالعات میدانی، کتابخانه‌ای و تحلیل‌های آماری است. با توجه به اهمیت بیماری کووید-19، به‌منظور ارزیابی خطر آن در سه هفتۀ آخر منتهی به 31 مرداد 1399 در سطح شهرستان‌های استان، ابتدا نرخ بروز تعدیل‌شده در هفتۀ اخیر (airw1)، یک هفته قبل (airw2) و دو هفته قبل (airw3) محاسبه و سپس با استفاده از رابطۀ مربوط، وضعیت هر یک از شهرستان‌ها (سفید، زرد و قرمز) مشخص شد. در خصوص خطر سرمازدگی از داده‌های آماری بلندمدت دمای کمینۀ ایستگاه‌های سینوپتیک و تبخیرسنجی بجنورد، اسدلی، آغمزار، رسالت، شیروان، چری، خوش، نوشیروان و جاجرم در مقیاس روزانه استفاده شد. برای تعیین زمان آغاز و پایان یخبندان، روزها به روزشمار ژولیوسی تبدیل و از نرم‌افزارهای minitab و arcgis برای رسم نمودار و نقشه‌های پراکندگی زمانی و مکانی آغاز و پایان یخبندان استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که موقعیت جغرافیایی، شرایط محیطی و نظام برنامه‌ریزی فضایی، وقوع مخاطرات محیطی در استان خراسان شمالی را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد و مناطق مختلف این استان از پنجاه‌ویک مخاطرۀ محیطی در قالب چهار گونۀ کلی مخاطرات طبیعی شامل مخاطرات زمین‌شناختی، جوی، آب‌شناختی و زیستی و دو مخاطرۀ انسانی عمدی و غیرعمدی، آسیب می‌بینند. این وضعیت، ضرورت افزایش ضریب ایمنی نقاط زیست و فعالیت و اصلاح و تغییر روش‌ها و دستورالعمل‌ها توسط دستگاه‌های وابسته برای مدیریت مخاطرات را نشان می‌دهد. هماهنگ‌سازی زندگی و فعالیت کشاورزان با شرایط سرمازدگی و سازگاری جغرافیایی با ویروس کرونا به‌عنوان بهترین راه‌حل زیستی پیشنهاد می‌شود.

Typology and spatiotemporal analysis of environmental hazards in Northern Khorasan province

Environmental hazards cause great human and financial damage to the people of Northern Khorasan province every year. In this research, while introducing different types of environmental hazards in different parts of Northern Khorasan, we aim to classify their issues and problems and to specify the time calendar of each in order to prevent possible damages and crises. The method used in this research is descriptiveanalytical based on field studies, library and statistical analysis. Given the importance and incidence of Covid19 disease, in order to assess its risk in the last three weeks ending August 22, 2020 in the townships of the province, first, the adjusted incidence rate was calculated in the last week (AIRW1), the penultimate week (AIRW2) and two weeks ago (AIRW3). Then, using the relevant relationship, the status of each townships in terms of white, yellow and red was determined. Regarding the risk of frost, longterm statistics of minimum temperature of synoptic and evaporative stations of Bojnourd, Asadli, Aghmazar, Resalat, Shirvan, Cheri, Khosh, Noshirvan and Jajarm were used on a daily scale. To determine the time of the beginning and the end of the glaciation, the days convert to the Julius calendar and Minitab and Arc GIS software were used to draw graphs and maps of temporal and spatial distribution of the beginning and end of glaciation. The results show that geographical location, environmental conditions and spatial planning system make the occurrence of environmental hazards in Northern Khorasan province inevitable and different regions of this province damage from 51 environmental hazards in the form of 4 general types of natural hazards includes geological, climatological, hydrological and biological hazards and two intentional and unintentional human hazards. This situation requires increasing the safety factor of habitats and activities and modifying and changing the methods and instructions by the relevant agencies to deal with these unexpected events. Harmonization of farmers’ lives and activities with frost conditions and geographical compatibility with the Corona virus is suggested as the best biological solution.