بازساخت، اعتباریابی و پایاسازی مقیاس سنجش پریشانی ناشی از تغییرات ناگهانی محیط در پی مخاطرات، مورد مطالعاتی زلزلۀ 1382 بم

رخداد زلزلۀ 1382 موجب جراحات، مرگ‌ومیر، آسیب کالبدی و تخریب گستردۀ بافت باغ‌شهر و در نتیجه تغییرات ناگهانی محیط اجتماعی-کالبدی شهر بم شد. تا به امروز ابزار سنجش کمّی به‌منظور ارزیابی تاثیر تغییرات ناگهانی محیط در پی زلزله در ایران وجود نداشته است. هدف پژوهش حاضر بازساخت، اعتباریابی و پایاسازی مقیاس سنجش پریشانی محیطی در پی رخداد زلزله است. این مقیاس شامل 79 گویه در قالب شش عامل دلبستگی مکانی، تواتر مشکلات محیطی، مشاهدات مشکلات محیطی، تهدیدها، تاثیرات احساس‌شده و سولاستالژیا است که ترجمۀ موازی به فارسی، ارزیابی قضاوتی گروه‌مبنا، ترجمۀ برگشتی، تعدیل، پایلوت و پیمایش میدانی شد. روش تحقیق توصیفیپیمایشی با رویکرد تحلیل عامل اکتشافی است. در مرحلۀ پایلوت 44 نفر از ساکنان بم پرسشنامه را تکمیل کردند و ضرایب تمییز، هماهنگی و مقبولیت محاسبه شد. جامعۀ آماری پیمایش میدانی 295 نفر از ساکنان شهر بم بودند که به روش غیرتصادفی در دسترس پرسشنامۀ آنلاین را تکمیل کردند. یافته‌ها حاکی از آن است که در مقیاس سنجش پریشانی محیطی در زلزلۀ بم، محتوای مقیاس اصلی با سازگاری و تعدیل مناسب برای تفاوت‌های زمینه‌ای، حفظ شده است. طبق تحلیل‌ها نُه عامل دلبستگی مکانی، سولاستالژیا، شدت و میزان آلودگی‌ها و مشکلات محیطی ناشی از زلزله و عملیات بازسازی، تغییر عوارض و شکل زمین پس از زلزله، آلودگی یا اختلال در منابع آب، مشکلات محیطی ناشی از آوار و ساخت‌و‌ساز مجدد، تغییر چشم‌اندازهای طبیعی شهر، ارزیابی و تاثیرات ادراک‌شده ناشی از بازسازی، توسعه و منافع آن و پیامدهای زلزله بر سلامت بازماندگان، شناسایی شدند. این مقیاس ابزاری پایا و تعمیم‌پذیر برای ارزیابی تاثیرات روانی ناشی از تغییرات ناگهانی محیط در پی زلزله در ایران است.

Reconstruction, validation and establishment of Environmental Distress Scale due to sudden changes in the environment following hazards, case study; the 2003 Bam earthquake

Occurrence of the 2003 earthquake caused a wide range of injuries, deaths, physical damages and extensive destruction of the gardencity fabric and, as a result, sudden changes in the socialphysical environment of Bam. To date, there has been no quantitative measurement tool to assess the impacts of sudden environmental changes following an earthquake in Iran. The aim of this study is to rebuild, validate and establish a scale for measuring environmental distress following the earthquake. This scale includes 79 items and 6 factors of place attachment, frequency of environmental issue, observations of environmental issue, threats, felt impacts and solastalgia. The questionnaire was parallel translation into Persian, groupbased judgment assessment, back translation, adjustment, pilot and field survey. The research method is descriptivesurvey with exploratory factor analysis approach. In the pilot phase, 44 residents of Bam completed the questionnaire and scale variance, corrected itemtotal correlation and mean were calculated. The statistical population of the field survey is 295 residents of Bam who completed the online questionnaire in a nonrandom and accessible method. Findings indicate that in the Bam Earthquake Environmental Distress Scale, the content of the main scale has been preserved with appropriate adaptation and adjustment for contextual differences. According to the analysis, 9 factors including place attachment, solastalgia, severity and extent of pollution and environmental issues caused by the earthquake and reconstruction operations, changes in the topology and shape of the earth after the earthquake, pollution or disruption of water resources, environmental issues caused by debris and reconstruction, changes in the natural landscape of the city, assessment and perceived impacs of reconstruction, development and benefits and the consequences of the earthquake on the survivors health were identified. This scale is a reliable tool for assessing the psychological impacts of sudden changes in the environment following the earthquake in Iran.