پیشگیری از جرم پس از رخداد زلزله (ضرورت اجرای راهبرد مدیریت بحران، پیش از زلزله)

تمرکز بر امداد و نجات به‌عنوان اقدامات اولیه پس از زلزله و اسکان و بازسازی به‌عنوان اقدامات ثانویه، موجب شده که به موضوع جرایمِ پس از زلزله کمتر توجه شود. در‌حالی ‌که به‌ویژه اگر زمین‌لرزه در شهری بزرگ واقع شده و تلفات جانی و مالی زیادی داشته باشد، جرایمی که پس از زلزله واقع می‌شود، بسیار زیاد و متنوع و داشتن برنامۀ قبلی برای پیشگیری و مدیریت آنها ضروری خواهد بود. جرایمی که پس از رویداد زلزله امکان ارتکاب آنها وجود دارد به‌شدت تحت تاثیر عوامل اجتماعی، اقتصادی و محیطی (جغرافیایی) است. این جرایم را می‌توان به جرایم زلزله‌زدگان و جرایم فرصت‌طلبان دسته‌بندی کرد. جرایمی که قربانیان زلزله مرتکب می‌شوند، اغلب مبتنی بر نیاز فوری یا مشکلات روحی روانی است. حال آنکه فرصت‌طلبان از فرصت به‌وجود‌آمده بر اثر زلزله برای پیشبرد اهداف غیرقانونی و غیراخلاقی خود بهره می‌گیرند. این مقاله پس از بررسی علل ارتکاب و افزایش بزهکاری در فضای زلزله، به معرفی نهادهای مرتبط با پیشگیری از جرم در زلزله می‌پردازد و سرانجام دربارۀ جنبه‌های چندرشته‌ای طراحی نظام پیشگیری از جرم پیش و پس از رویداد زلزله بحث می‌کند. با وجود تحقیقات متعدد در زمینۀ جرم‌شناسی حوادث و بحران‌های طبیعی، پژوهش مستقلی که به موضوع پیشگیری از جرم پس از رخداد زلزله بپردازد انجام نگرفته است. این مقاله، ضمن تبیین ضرورت اجرای راهبرد مدیریت بحران، پیش از زلزله و اتخاذ تصمیمات پیشگیرانه برای کاستن از آثار زیانبار و به‌ویژه بزهکاری ناشی از فضای بعد از زلزله، در پایان با تقسیم جغرافیایی کانون بحران و حوزۀ مدیریت آن، راهکارهای عملی و اجرایی ارائه می‌کند. مقالۀ حاضر از این نظر دارای نوآوری است و می‌تواند مبنایی برای پژوهش‌های بیشتر و چندرشته‌ای قرار گیرد.