آسیب‌پذیری زیرساخت‌های نواحی جنوبی استان خوزستان در شرایط تغییر اقلیم

یکی از مهم‌ترین مباحث و چالش‌های پیش روی بشر، پدیدۀ تغییر اقلیم و اثرهای آن بر تاسیسات، صنایع و زیرساخت‌های یک مکان است. استان خوزستان و به‌‌خصوص بخش جنوبی آن از قطب‌های مهم صنعتی، تجاری و بندرگاهی کشور است. در دهۀ اخیر پدیده‌های جوی همچون ریزگردها، امواج گرمایی و بارش‌های سیل‌آسا سبب اختلال در فعالیت این زیرساخت‌ها و صنایع شده است. یکی از آثار تغییرات اقلیمی، نا‌هنجاری در شدت و تکرار وقوع فرین‌های اقلیمی است. هدف این پژوهش، آشکارسازی پهنه‌بندی آسیب‌پذیری زیرساخت‌های نواحی جنوبی استان خوزستان در شرایط تغییر اقلیم است. به این منظور ابتدا ایستگاه‌ها براساس دورۀ آماری مرتب شدند. هشت ایستگاه انتخاب شد و با استفاده از دو آزمون تحلیل روند یعنی آزمون تحلیل روند تخمینگر شیب سنس و آزمون تحلیل روند منکندال روند سری زمانی 29 سالۀ این عناصر در طی دورۀ آماری پایه (2017-1989)، بررسی شد. دوره تغییر اقلیم تحت دو سناریوی rcp4.5 و rcp8.5 گزارش پنجم cmip5 استخراج شد. با استفاده از الگوریتم ahp ماتریس مقایسۀ زوجی مخاطرات اقلیمی خسارت‌زا تشکیل شد. بعد از مشخص شدن وزن هر کدام از فاکتورها، در نرم‌افزار arcgis این وزن‌ها روی لایه‌های هر کدام از فاکتورهای اقلیمی اجرا شده و چهار پهنۀ خسارت‌زایی اقلیمی مشخص شد. براساس وزن نهایی به‌دست‌آمده از ماتریس مقایسۀ زوجی، سیلاب، گردوغبار و سپس امواج گرم به‌ترتیب با وزن نهایی 0.17، 0.16 و 0.15 بیشترین تاثیر را در شدت خسارت‌زایی اقلیمی برای زیرساخت‌های مختلف منطقه داشته‌اند. پهنۀ با قابلیت مخاطره‌زایی بسیار زیاد در بخش‌های شمالی و مرکزی منطقۀ تحقیق دیده می‌شود. طبقۀ دارای خسارت‌زایی اقلیمی کم منطبق بر غربی‌ترین بخش از منطقۀ تحت مطالعه است. تنش‌های حرارتی ناشی از موج گرم و شرجی در این منطقه کم‌رنگ‌تر است، اما گردوغبار و بارش‌های رگباری منجر به سیل در این پهنه از مخاطرات اقلیمی مهم به شمار می‌رود.

The vulnerability of infrastructure the Southern regions of Khuzestan province in climate change conditions

One of the most important issues and challenges facing mankind is the phenomenon of climate change and its effects on different systems. given the great importance of industries and industrial infrastructures in Iran and Khuzestan province and the potential impacts of major natural disasters, it is necessary to consider risk management against crises and appropriate management strategies to reduce the vulnerability of facilities. the purpose of this study was to investigate the vulnerability of infrastructure in southern regions of Khuzestan province to climate change. two elements of trend analysis tests, namely the Sensor Slope Estimator Trend Analysis and the MannKendall Process Analysis Test of 32year time series trend of these elements during the baseline statistical period (19852017), were investigated. during the climate change under the two scenarios of RCP4.5 and RCP8, the fifth climate change report, CMIP5, simulated the climate characteristics of the region. using the AHP algorithm, a pairwise comparative matrix of climatic hazards was developed. After determining the weight of each factor, in ArcGIS software these weights were applied to the layers of each climate factor and 4 climatic damage zones were identified. based on the final weight obtained from the pairwise comparison matrix, floods, dusts and then hot waves with the final weights of 0.17, 0.16 and 0.15 had the highest role in climate damage for various regional infrastructures, respectively have had. high hazard zone that is found in the northern and central parts of the study area. the class with low climatic damage corresponds to the westernmost part of the study area. the heat stress caused by the hot and humid waves in the area is less severe, but dust and heavy rainfall are causing significant flooding in the area.