مفهوم زمان وتکنیک‌های پیش‌بینی مخاطرات طبیعی

مخاطره‌شناسی از جمله علومی است که اگرچه بشر از گذشتۀ دور با آن مواجه بوده و حتی تکنیک‌هایی نیز برای پیش‌بینی آن در دست داشته است، در چرخۀ دانش جدید سابقۀ چندان طولانی ندارد. مفهوم مخاطره و ریسک وقتی معنا پیدا می‌کند که رخدادها دو ویژگی خاص از خود بروز دهند: اول آنکه غیرمنتظره باشند، و دوم آنکه آسیب‌زننده و زیان‌آور باشند. وضعیت عمومی کرۀ زمین را باید در زمرۀ دوره‌های گرم تلقی کرد و آنچه به‌‌صورت دوره‌های سرد رخ داده، فراتر از نوعی شوک برودتی نبوده است، به‌صورتی‌که از 750‌هزار سال گذشته تا کنون، مجموع دوره‌های گرم 630‌هزار سال و مجموع دوره‌های سرد 120‌هزار سال بوده است. تشخیص غیرمنتظره بودن حوادث به‌‌سادگی امکان‌پذیر نیست و نیازمند به‌کارگیری تکنیک‌های خاصی است که از آن جمله می‌توان از روش‌های آماری نام برد. در این شیوه‌ها پیش‌فرض‌های خاصی برای داده‌ها در نظر گرفته می‌شود، مانند اینکه متغیر عامل، از زمان تبعیت نکند یا به‌‌تعبیری تصادفی باشد. پس از اثبات چنین فرضی، با بررسی رابطۀ یک یا چند ویژگی متغیر عامل، می‌توان الگوی وقوع رخداد مخاطره‌آمیز را تحلیل کرد. در این مقاله که برگرفته از یک طرح تحقیقاتی در دانشگاه اصفهان است، با واکاوی روش‌های آماری مانند آزمون چرخشی عطف، تصادفی بودن پدیده اثبات شده و با تمسک به روش تحلیل چهارگانۀ شدت فرکانس، نحوۀ وقوع آن تحلیل می‌شود. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که:    نحوۀ وقوع رخدادها سبب مخاطره‌آمیزتلقی شدن آنها می‌شود؛    مفهوم فرکانس شدت در ژئومورفولوژی، بیانگر نحوۀ وقوع حوادث غیرمنتظره و به‌عبارتی نوعی پیش‌بینی مشروط است که ما را در مدیریت مواجهه با این رخدادها یاری می‌دهد.