ارزیابی مخاطرات آلودگی شیمیایی آب کارستی غار قوری‌قلعه

مطالعه کیفیت آب‌های زیرزمینی مناطق کارستی اهمیت زیادی دارد. در این پژوهش، آلودگی شیمیایی آب‌های کارستی غار قوری‌قلعه ارزیابی و سعی شد از طریق آزمایش و نمونه‌برداری‌های اصولی، نتایج آلودگی‌ها مشخص و تحلیل شده و از طریق بازدیدهای میدانی و مصاحبه با کارشناسان مرتبط، نقش عوامل دخیل در آلودگی آب غار شناسایی شود. نمونه‌برداری از آب مدخل غار و بخش انتهایی آن طی دورۀ شش‌ماهه صورت گرفت و غلظت فلزات سنگین و کاتیون‌های اصلی در آزمایشگاه اندازه‌گیری شد. هدایت الکتریکی (ec)، اسیدیته یا قلیایی بودن (ph)، نرخ مصرف اکسیژن در داخل آب توسط ارگانیسم‌ها (bod) و نیترات (no3) نیز سنجیده شد. آرسنیک و سرب به روش جذب اتمی؛ آهن، منیزیم و منگنز به روش شعله ای؛ و لیتیوم، سدیم، کلسیم و پتاسیم به روش فتومتری اندازه‌گیری شد. ph با ph‌متر، ec با ec‌متر،bod  با bod‌متر و نیترات به روش یون کروماتوگرافی ic سنجیده شده و نتایج آزمایشگاهی غلظت ها با معیارهای استاندارد آب آشامیدنی مقایسه شد. براساس نتایج، غلظت برخی عناصر آب غار مانند آرسنیک و سرب از حد مجاز آب آشامیدنی بیشتر است و مخاطره‌ای جدی برای سلامت انسان محسوب می‌شود. براساس ارزیابی‌ها، منشا این نوع آلودگی‌ها عامل زمین شناسی و وجود رگه های معدنی در منطقه، سوخت ناشی از کوره‌های آهک‌پزی و فاضلاب ها تشخیص داده شد. دلیل غلظت زیاد عناصر آهن، منگنز و منیزیم، عبور آب از خاک‌ها و سنگ‌های سطح زمین و نفوذ آن به درون غار است. عناصر اخیر سبب تغییر رنگ، کدورت و طعم آب غار شده اند. میزان bod زیاد است که دلیل آن عملکرد فاضلاب ها و ریختن مواد زاید بازدیدکنندگان غار در داخل آب غار تشخیص داده شد. براساس داده‌های به‌دست‌آمده از نتایج آزمایشگاهی، رابطه‌ای با تاخیر یک‌ماهه بین حداکثر زمان بارندگی ماهیانه و بیشترین مقدار عناصر پتاسیم، منگنز، نیترات و سدیم وجود دارد. یک ماه پس از نزول حداکثر بارش یعنی در فروردین، عناصر مذکور به بیشترین مقدار خود می‌رسند. این زمان تاخیری برای بروز حداکثر مقدار سرب دو ماه، و برای حداکثر مقدار لیتیوم و کلسیم سه ماه نسبت به حداکثر بارش است. بر پایه حداقل بارش دوره، تنها مقدار حداقل سرب تابع رواناب حاصل از بارندگی است و رابطه‌ای بین حداقل‌های ثبت‌شده عناصر دیگر با حداقل بارندگی دورۀ زمانی دیده نمی‌شود. با توجه به موارد بالا، نظارت مستمر و دقیق بر غار، استفاده از استانداردها و تجارب بین‌المللی در مدیریت آن، ارتقای سطح آگاهی عمومی بازدیدکنندگان و محدود کردن تعداد آنها، خارج کردن مواد زاید و تاسیسات آلوده‌کننده محیط غار و رفع مخاطرات طبیعی و انسانی سطح بیرونی حوضۀ آبگیر غار جزو اقدامات الزامی به‌منظور رفع مخاطرات تهدیدکنندۀ آب کارستی غار قوری‌قلعه است.

Evaluation of Chemical Pollution Hazards of karstic water in QouriQalae Cave

The Study of quality groundwater in karstic areas are great important. In this research, the hazards of karstic water chemical pollution in QouriQalae cave are assessed. Rigorous tests have been conducted using samples, field works and interview with professionals to identify the role of human and natural factors contributing to the pollution of water in the cave. Samples have been taken from the cave entrance and end part of the cave during the sixmonth period. And the density of heavy metals and major cations  have been measured in the laboratory. Apart from these, electrical conductivity, acidity or alkalinity, rate of oxygen consumption by organisms in water and nitrate has also been measured. In tests, arsenic and lead have been measured by atomic absorption spectrometry, Iron, magnesium and manganese by flame and lithium, sodium, calcium and potassium by Photometry methods. PH with PH meters, EC with EC meters, BOD with BOD meters have been measured and nitrate by ion chromatography IC. Drinking water density obtained from the laboratory results were compared with standard criteria. Based on the results, the density of some elements such as lead and arsenic within the water is higher than the permissible limit of drinking water. This is a serious risk to human health. Also the results show that the origin of this type of pollution is in relation to geological factor of mineral streaks, fuel emission of lime kilns and sewages. High density of iron, magnesium and manganese is in relation to the water crossing on the soils and rocks and then penetrating into the cave. Recent elements changed the color, turbidity and flavor of water. The high BOD can be linked to the sewage and waste by visitors. Considering the above points, the following actions are required for elimination of risks threatening groundwater of QouriQalae cave: continuous monitoring, use of international standards and practices in management, increasing public awareness of visitors and limiting their number, removal of waste and polluting elements inside and outside of the cave particularly across the catchment area of the cave.