تحلیل سینوپتیکی مخاطره گردو غبار (10تا12مرداد1392)در ایران

توفان گردوغبار 10 تا 12 مرداد 1392 به‌سبب حرکت نامعمول خود عملیات پیش‌بینی را با مشکل مواجه کرد و در پاره‌ای از مناطق سبب لغو پروازها شد؛ از‌ این رو در این پژوهش برای شناسایی ایستگاه‌های تحت تاثیر توفان از داده‌های سینوپتیکی مربوط به کد پدیدۀ مورد نظر (06) و دید افقی استفاده شد و برای تعیین و ترسیم نقشه‌های سینوپتیکی در نرم‌افزار grads‌ از داده‌های میانگین روزانۀ فشار، باد مداری و نصف‌النهاری، امگا، داده‌های مربوط به رطوبت سطحی خاک تا عمق 10 سانتی‌متری و متوسط بارش جوی مرکز ملی پیش‌بینی‌های محیط زیستی بهره برده شد. در نهایت به‌منظور بازسازی مسیر طی‌شده توسط توفان با هدف پیش‌بینی و هشدار به‌موقع این مخاطره از رویکرد لاگرانژی مدل hysplit و روش پسگرد ذرات و تصاویر غیرواقعی ماهواره meteosat-9 استفاده شد. بررسی‌های سینوپتیکی نشان داد که حاکمیت شرایط کم‌فشار و پرفشار‌ دینامیکی و حرکات عمودی هوا از دلایل اصلی ایجاد هسته اولیه توفان گردوخاک در ایران به‌شمار می‌روند. در زمان ایجاد توفان، گسترش سلول کم‌فشار در نیمه جنوبی ایران‌، بیابان‌های عربستان و کشورهای عراق و سوریه به‌همراه قرارگیری محور کم‌ارتفاع تراز 500 در شرق دریای مدیترانه، سبب ایجاد سیکلون‌های جوّی در نواحی شرقی سوریه و عراق شد که به تقویت حرکت صعودی در جو کمک کرد و عامل اصلی ایجاد هسته اولیه توفان بود. افزایش سرعت بادها به‌سبب وجود شیب تغییرات فشار به‌همراه وجود خاک خشک، شرایط را برای حمل ذرات خاک فراهم آورد و همزمان با جابه‌جایی شرق سوی محور ناوه (تراف)، از پایداری جو کاسته و هسته اولیه توفان در روز سی‌ویکم جولای تشکیل شد. از طرفی موقعیت پشته (ریج) حاکم بر ایران به‌سبب تقویت حرکت آنتی‌سیکلونی سبب تغییر مسیر ذرات خاک شد، به‌طوری که نیمه شمالی ایران را دور زد و از سمت شمال شرق وارد مرزهای کشور شد.

Synoptic analysis of Iran dust storm hazard ( July 30 to August 2 , 2012)

In this research, for determining the synoptic patterns of dust storm occurrence in northwest and northeast of Iran; four types of data were used including: Hourly data of dust phenomena and horizontal visibility for 30 meteorological stations in northwest and northeast of Iran. Sixhourly global data analysis from NCEP/NCAR reanalysis, including air temperature, geopotential height, Uwind and Vwind components, relative humidity, soil moisture and omega from 1000hPa to 500hPa, were used for the preparation of maps and identify the synoptic patterns by using GRADS software In order to identify the source of dust generation, tracing and simulating the path of dust particles, HYSPLIT model Lagrangian approach of backward trajectory was used. And to detect dust, the unreal images of METEOSAT9 second generation for EUMETSAT satellite were used. Synoptic studies have shown that low and high pressure, and the vertical motion of air are the main causes of dust storms in Iran. The circulation of the atmosphere during dust storm, shows that a low pressure cell has been stretched from Pakistan to the south of Iran and from there to the deserts in Iraq, Syria.This condition causes the formation of cyclonic circulation in the East of Syria and west of Iraq on 31 July. Wind speed Increasing, cyclonic circulation, dry soil and lack of coverage, provided the conditions for removing the soil particles. Due to the extended ground surface’s low pressure and weakening of the stable conditions of low level of troposphere, the approaching of trough has led to the beginning of a dust storm in Iraq deserts on jul31 and this unstable condition providing enough power to carry the soil particles away from its origin. Besides that, the stable location of ridge on Iran made anticyclone circulation in the wind blowing and it cause that the dust storm cycle the northern part of Iran and enter from northeast in to the country.