ارزیابی تطبیقی کشورهای اسلامی پیشرو در تولید علم: مطالعه ایران، ترکیه، مصر و پاکستان در پایگاه اطلاعات علمی esi

هدف: این مطالعه در پی ارزیابی تطبیقی تولیدهای علمی نمایه‌شده ایران، ترکیه، مصر و پاکستان در میان سال های 2002 تا 2012 با استفاده از شاخص ها و آمارهای پایگاه اطلاعات علمی esi می‌باشد.   روش‌شناسی: نوع پژوهش حاضر، کاربردی بوده که با استفاده از روش شناسی علم‌سنجی انجام‌گرفته‌است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی، درصد و میانگین) و آمار استنباطی (آزمون همبستگی پیرسون و آزمون تعقیبی توکی) از طریق به کارگیری نرم‌افزار آماری spss، نسخه 20 انجام‌شد. جامعه پژوهش، کشورهای اسلامی «ایران، ترکیه، مصر و پاکستان» هستند. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان‌می دهند که از نظر سهم تولیدهای علمی و میزان استنادها، به‌ترتیب، کشورهای ترکیه، ایران، مصر و پاکستان قراردارند؛ ولی در رتبه بندی براساس متوسط میزان استناد به یک مقاله، کشور ایران پس از ترکیه، مصر و پاکستان قرارگرفته‌است؛ در متوسط میزان استناد به یک مقاله نیز، ترکیه در یازده رشته از رشته های 22گانه پایگاه در بالاترین جایگاه و در دو رشته در پایین ترین جایگاه و کشور ایران در یک رشته در بالاترین جایگاه و در ده رشته در پایین ترین جایگاه، به‌ترتیب «بهترین و ضعیف‌ترین» عملکرد را داشته اند. حوزه های موضوعی برخوردار از مقالات داغ هریک از کشورها نیز، ایران (9)، ترکیه (7)، پاکستان (5) و مصر (4) شناسایی شده‌اند؛ همچنین [در] حوزه های موضوعی پراستناد برای هریک از کشورها نیز، ترکیه (22)، ایران (20)، پاکستان (19) و مصر (16)، شناسایی شده‌اند و رابطه‌ای مثبت و معنی‌دار میان سهم مقالات علمی و میزان استنادهای این چهار کشور مشاهده‌می شود؛ نتایج آزمون تعقیبی توکی نیز نشان‌داد که میانگین سهم مقالات و استنادهای کشور ترکیه از کشورهای پاکستان و مصر، بیشتر است و در سایر موارد، تفاوتی معنی دار مشاهده‌نشده‌است نتیجه‌گیری: بررسی‌ها نشان‌می دهند که در مقایسه با کشورهای اسلامی پیشرو در تولید علم، رشد مقالات علمی ایران از لحاظ علمی، چشمگیر است؛ درصورتی‌که میزان رشد استنادها در وضعیتی مطلوب قرارندارد.

Comparative evaluation of the leading Islamic countries in science production; Iran, Turkey, Egypt, and Pakistan in Essential Science Indicators database

Purpose: The main purpose of this study was comparative evaluation of scientific productions of Iran, Turkey, Egypt and Pakistan in Essential Science Indicators (ESI) database during 20022012. Methodology: This is an applied study and is done by scientometrics methodology. For analysis of findings, descriptive and inferential statistics (Tukey’s test and Pearson correlation test) was performed by SPSS software version 20. Study population was the Islamic countries of Iran, Turkey, Egypt and Pakistan. Findings: Our findings show that the best ranking of scientific productions and citations of the countries belong to Turkey, Iran, Egypt and Pakistan, respectively. But the in the ranking based on the average citation rate per paper Iran stood after Turkey, Egypt and Pakistan. The average citation rate per paper for Turkey in 11 fields out of 22 fields was in the highest position and in 2 fields was the lowest position among others. Iran was in highest ranking in one field and in 10 fields in the lowest position. Turkey and Iran had the best and the worst performance respectively. Hot papers belong to Iran (9), Turkey (7), Pakistan (5), and Egypt (4), respectively. The number of subject areas cited for each of the countries was Turkey (22), Iran (20), Pakistan (19) and Egypt (16), respectively. In all countries, (between the number of scientific publications and citations rates significant positive correlation was observed). Tukey’s test showed (difference between the number of citations for). Turkey, Egypt and Pakistan. Conclusion: Survey showed that Iran’s growth of scientific production, among leading Islamic countries was impressive, but no in growth rate of citations.