تاثیر قدرت اقتصادی بر جایگاه علم و فنّاوری کشورها و تحلیل رابطه متقابل آن‌ها

هدف: شناسایی رابطۀ میان وضعیت اقتصادی و سایر مقوله‌های توسعۀ اجتماعی همواره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده ‌است. مطالعات نشان می‌دهند که به ‌لحاظ اقتصادی و همچنین از نظر علم و فنّاوری، هر یک از کشورها در جایگاه‌های متفاوتی قرار می‌گیرند. در این راستا، این پژوهش با هدف تحلیل پیوندهای میان قدرت اقتصادی و جایگاه علم و فنّاوری کشورها به انجام رسیده و سعی دارد با تحلیل این گروه از شاخص‌ها رابطۀ میان مقوله‌های اقتصاد و علم و فنّاوری را تبیین کند. روش‌شناسی: این پژوهش از نوع پژوهش‌های علم‌سنجی است و جامعۀ مورد مطالعۀ آن مشتمل بر 38 کشوری است که در قالب سه خوشه با یکدیگر مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفته‌اند. این کشورها در طی دورۀ پانزده سالۀ 1996 تا 2010 دارای شاخص هرش بالاتر از 100 در پایگاه سایمَگو بوده‌اند‌ و علاوه ‌بر آن، در تقسیم‌بندی‌های بانک جهانی نیز در سه گروه کشورهای با درآمد بالا، متوسط و پایین حضور داشته‌اند. داده‌های این پژوهش از پایگاه‌های اطلاعاتی سایمگو، یونسکو، سازمان همکاری اقتصادی و توسعه و بانک جهانی استخراج شده و برای تجزیه و تحلیل آن از نرم‌افزارهای excel و spss استفاده شد. همچنین جهت پاسخ‌گویی به سوال‌ها و فرضیه‌های پژوهش از آزمون هم‌بستگی اسپیرمن استفاده به‌ عمل ‌آمد. یافته ها: نتایج حاکی از آن است که بین دو دسته شاخص‌های قدرت اقتصادی و شاخص‌های جایگاه علم و فنّاوری کشورها هم‌بستگی مثبتی وجود دارد. همچنین میان میزان سرمایه‌گذاری در علوم و فنّاوری و سطح توسعه‌یافتگی علوم کشورها ارتباطی مستقیم برقرار است. به‌علاوه، کشورهایی که از قدرت اقتصادی مناسبی برخوردارند،  ازنظر علم و فنّاوری نیز در جایگاه مطلوبی قرار دارند. نتیجه‌گیری: با استفاده از آزمون‌های انجام ‌شده بر روی شاخص‌های زیرگروه قدرت اقتصادی و شاخص‌های زیرگروه علم و فنّاوری، رابطۀ معنادار میان قدرت اقتصادی و جایگاه علم و فنّاوری کشورها مورد تایید قرار گرفته است. به بیانی دیگر، کشورها‌یی که توجه و سرمایه‌گذاری بیشتری را بر روی شاخص‌های قدرت اقتصادی خود صرف نموده‌اند، به تبع آن شاهد پیشرفت و رشد بیشتری در شاخص‌های جایگاه علم و فنّاوری خود بوده‌اند.

Impact of economic power on science and technology situation of countries and the analyzing of their crossrelations

Purpose: Understanding the economic situation and its relations with other social dimensions always is important. Studies show that countries are placed in different positions based on their economic and also science and technology situations. The main aim of this research is to analyze the links between economic power indicators and science and technology indicators of some countries.Methodology: This research is a scientometrics study and it includs 38 countries with HIndex 100 ore more between 1996 and 2010 in SciMago. These countries were categorized and studied in 3 different clusters. The data gathered from WoS, SciMago, UNESCO, OECD and World Bank databases. Excel and SPSS were used to analyze the data. Also, the research questions and hypothesis were responded through Pierson Correlation Test.Findings: The findings show that there is positive correlation between two batches of economic power indicators and science and technology indicators. Also, there is straight relation between value of investing in science and technology and the level of development of sciences. The countries with suitable economic power are placed in a better situation in terms of science and technology.Conclusion: There is significant relationship between economic power and science and technology situation of the countries, based on statistical tests on the economic power and science & Technology indicators. In the other words, the countries that spent more fundings on the economic power indicators, have had more growth in their science and technology situations.