گرایش‌های موضوعی تولیدات علمی مرتبط با کووید 19 در حوزه‌های علوم انسانی و اجتماعی: مقایسه ایران و کشورهای شاخصِ پنج قاره

هدف: هدف پژوهش حاضر مقایسه گرایش‌های موضوعی تولیدات علمی مرتبط با کووید 19 در حوزه‌های علوم انسانی و اجتماعی در ایران و کشورهای شاخصِ پنج قاره بر اساس آثار وب آو ساینس است.روش‌شناسی: پژوهش علم‌سنجی حاضر دارای رویکرد میان‌رشته‌ای از نوع تحلیلی است؛ از فنون تحلیل شبکه اجتماعی و هم‌رخدادی و نرم‌افزارهای بیب اکسل، گفی و اس پی اس اس جهت تحلیل داده‌ها و نرم‌افزار وی اُ اس ویوور جهت ترسیم خوشه‌های موضوعی به‌کار ‌گرفته ‌شده ‌‌است.یافته‌ها: ایالات متحده، انگلیس، چین، استرالیا و آفریقای جنوبی کشورهای شاخص هستند. ایران دارای جایگاه 37 در جهان و 13 در آسیاست. خوشه‌بندی هم‌واژگانی در مطالعات ایالات متحده شش خوشه، چین و آفریقای جنوبی هفت خوشه، انگلیس هشت خوشه، استرالیا و ایران ده خوشه را تشکیل دادند. بیشترین خوشه‌ها در مطالعات کشورهای استرالیا و ایران به دست ‌آمد. همچنین تفاوت معناداری میان کشورها به لحاظ تعداد استنادات دریافتی وجود نداشته است؛ تعداد تولیدات علمی کشورها در حوزه‌های علوم انسانی و اجتماعی و حوزه سلامت با یکدیگر تفاوت معنا‌داری ندارند؛ اما میان میزان تولیدات مربوط به کووید 19 در حوزه‌های علوم انسانی و اجتماعی و میزان شیوع بیماری (تعداد مبتلایان) در ایران و کشورهای شاخص رابطه مثبت و معنادار است.نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج، ظهور کووید-19 به‌عنوان یک موضوع مهم بهداشتی و اجتماعی، مدیریت عوارض مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را اجتناب‌ناپذیر کرده است. در همین راستا در نتایج این تحقیق تکرار مفاهیمی چون توانمندسازی، مشارکت، حکمرانی، مدیریت و مدیریت بحران و غیره به چشم می‌خورد. این امر نشان‌دهنده وجود تفکر و سیاست‌های جدید در دوران پساکرونا برای کنترل و مهار چنین بحرانی است. همچنین بر اساس نتایج تحقیق «افسردگی، سلامت روان، خطر، رسانه‌های اجتماعی، مدیریت بحران و نفوذ» در مطالعات چینی از قاره آسیا با تاکید بر مفهوم «تاب‌آوری» مهم‌ترین مفاهیمی‌اند که گرایش‌های فکری غالب را پدید آورده‌اند. «آموزش عالی، یادگیری آنلاین، مدیریت، نوآوری، سلامت روان، افسردگی، جامعه، تعامل، انگیزه و دانش» در انگلستان از قاره اروپا با تاکید بر کلیدواژه‌های «بحران و انگیزه» مهم‌ترین گرایش‌های محققان را به دست داده است. «افسردگی، استرس، حمایت اجتماعی، آموزش، مشارکت، نفوذ، مدیریت، رهبری، اشتغال، خودآموزی، آموزش از راه دور و علم» در ایالات متحده آمریکا با تاکید بر کلیدواژه «آموزش از راه دور» مهم‌ترین گرایش‌های موضوعی پژوهشگران آمریکایی در این زمینه است. «رسانه‌های اجتماعی، آموزش، سواد، جامعه، رضایت، تاثیر، سلامت روان، فقر، حکمرانی و علوم انسانی» در مطالعات آفریقای جنوبی مهم‌ترین گرایش‌های فکری محققان در این زمینه را تشکیل می‌دهد. محوری‌ترین آنها «تحصیلات عالی و فقر» است. در مطالعات استرالیا از قاره اقیانوسیه، «آموزش، فناوری، گردشگری، مدیریت، علم، فرهنگ، مددکاری اجتماعی، سلامت روان، افسردگی، اضطراب و نئولیبرالیسم» پرتکرار و مهم بوده و با تاکید بر «بحران و جنسیت» از مهم‌ترین گرایش‌های پژوهشگران است. در مطالعات ایرانی، «افسردگی، تاثیر، رفتار، ادراک خطر» در میان مهم‌ترین گرایش‌های پژوهشگران جایگاه محوری دارد. برجسته‌ترین کلیدواژه «شبیه‌سازی» است. به این ترتیب در حوزه موضوعی مورد بحث نیز تفاوت‌هایی در گرایش‌های موضوعی بین کشورها وجود دارد. بااین‌حال، در نگاهی کلی به نتایج تحلیل خوشه‌ای کشورهای مورد مطالعه، می‌توان گفت که خوشه‌های کشورهای چین و استرالیا با موضوعاتی مانند «فناوری و رسانه، مدیریت و سلامت روان» و خوشه‌های کشورهای انگلستان و آمریکا با موضوعاتی مانند «افسردگی، جامعه، آموزش، مشارکت، مدیریت، یادگیری آنلاین و علم و دانش» هم‌پوشانی موضوعی دارند.

thematic trends of scientific productions related to covid-19 in the fields of humanities and social sciences: a comparison of iran and five leading continental countries

purpose: the purpose of the present study is to compare the thematic trends of scientific productions related to covid 19 in the fields of humanities and social sciences in iran and the leading countries of the five continents based on the studies of web of science. methodology: the present scientometric research has a descriptive-analytical interdisciplinary approach through social network and co-word analysis techniques which is one of the methods of content analysis. bibexecl, gephi, and spss software were used to analyze the data, and vosviewer software was used to draw thematic clusters.findings: the united states, england, china, australia, and south africa are the leading countries. iran ranks 37th in the world and 13th in asia. co-word clustering in us studies consisted of 6 clusters, in chinese and south african studies, 7 clusters, in british studies, 8 clusters, in australian and iranian studies 10 clusters. the clusters of china and australia , the uk, and the united states have thematic overlap, however, there are more clusters in the studies of australia and iran. there is a positive and significant relationship between the amounts of scientific production related to covid 19 in humanities and social sciences and the prevalence of the disease (number of patients) in iran and the leading countries. there was no significant difference between countries in terms of the number of citations received; the number of scientific productions of countries in the fields of humanities and social sciences and health is not significantly different from each other; there is a positive and significant relationship between the rate of scientific production of covid 19 in the fields of humanities and social sciences and the prevalence of the disease (number of patients) in iran and leading countries.conclusion: based on the results, the emergence of covid-19 as an important health and social issue has made the management of various economic, social, cultural, and political complications inevitable. it is in this direction that in the results of this research, the repetition of concepts such as empowerment, participation, governance, management, and crisis management, etc. can be seen. this shows the existence of new thinking and policies in the post-coronavirus era to control and contain such a crisis. also, according to the results of the research, depression, mental health, risk, social media, crisis management, influence are frequent in chinese studies from the asian continent. the most centrality of degree, closeness, and betweenness is related to the concept of resilience . in england, from the european continent, higher education, online learning, management, innovation, mental health, depression, society, engagement, motivation, knowledge are the most important trends of researchers. the most centrality of the degree, closeness, and betweenness is related to the keywords crisis and motivation . in the united states of america, depression, stress, social support, education, participation, influence, management, leadership, employment, self-education, distance education, and science are more common and the most important subject tendencies of researchers in this field. the most centrality of the degree, closeness, and intermediateness is related to the keyword distance education . the most centrality of the degree, closeness, and intermediation is distance education . social media, education, literacy, society, satisfaction, influence, mental health, poverty, governance, and humanities are frequent in south african studies from the african continent and constitute the most important intellectual tendencies of researchers in this field; the most centrality of degree, closeness, and intermediateness is higher education and poverty . in the studies of australia from the oceania continent, education, technology, tourism, management, science, culture, social work, mental health, depression, anxiety, neoliberalism are frequent and important and are the most important trends of researchers; the most centrality of degree, closeness and intermediateness is related to crisis and gender . in iranian studies, depression, influence, behavior, perception of risk have a central place among the most important tendencies of researchers; in the studies of this country, the most centrality of degree, closeness, and intermediateness is related to the keyword simulation . in this way, in the subject area under discussion, there are also differences in the subject tendencies between countries. however, in a general look at the results of the cluster analysis of the studied countries, it can be said that the clusters of the countries of china and australia with topics such as technology and media, management and mental health and the clusters of the countries of england and the united states with topics such as depression, society, education, participation, management, online learning, and science and knowledge have thematic overlap.