ارزیابی پژوهش‌های مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌ها در کسب‌وکارهای خانوادگی با دو رویکرد علم‌سنجی و فراتحلیلی

هدف: مطالعات انجام‌شده حوزه مسئولیت‌پذیری اجتماعی در کسب‌وکارهای خانوادگی دارای تنوع بسیاری در استفاده از ابعاد و مولفه‌ها و به‌کارگیری رویکرد، روش تحقیق، ابزار و تکنیک‌های تجزیه و تحلیل داده‌هاست که این امر منجر به ادراک متفاوت از این پدیده شده است. همچنین نتایج متناقض پژوهش‌ها در مورد بعضی متغیرهای موثر بر مسئولیت اجتماعی کسب‌وکارهای خانوادگی مانند سرمایه‌گذاری‌های محیطی، منافع اجتماعی، منافع سهامداران، نوع صنعت و غیره در پژوهش‌های مختلف دیده می‌شود و نتایج حاصل از پژوهش‌های انجام‌شده هماهنگ و یکدست نیست و حتی گاهی نتایج متناقضی در تحقیقات حاصل می‌شود. درواقع میزان اثر هر یک از عوامل ذکرشده را نمی‌توان یافت. در چنین شرایطی تعیین این مطلب بسیار دشوار است که آیا تفاوت‌های بین نتایج مطالعات ناشی از شانس و تصادفی است و یا به دلیل تفاوت‌های نظری است که در ویژگی‌های مطالعات وجود دارد که در این صورت از طریق فراتحلیل می‌توان به این سوال پاسخ داد. بر این اساس پژوهش حاضر به‌منظور شناخت بهتر از مطالعات صورت‌گرفته در این زمینه، به ارزیابی وضعیت انتشارات حوزه مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌ها در کسب‌و‌کارهای خانوادگی با دو رویکرد تلفیقی علم‌سنجی و فراتحلیلی است. روش‌شناسی: این مقاله از نوع مطالعات فراتحلیل است که با رویکرد علم‌سنجی به مطالعه روند توسعه پژوهش‌های حوزه مسئولیت‏پذیری اجتماعی شرکت‌ها در کسب‌وکارهای خانوادگی پرداخته است. جامعه آماری پژوهش کلیه مقالات و مدارک علمی نمایه‌شده در وب آو ساینس با موضوع مسئولیت‏پذیری اجتماعی شرکت‌ها در کسب‌وکارهای خانوادگی در بازه زمانی 1997 تا مارس 2021 به تعداد 262 مدرک علمی است که این داده‌ها با دو رویکرد علم‌سنجی و فراتحلیل مورد تجزیه و تحلیل‌ قرار گرفته است. در قسمت فراتحلیل ازآنجاکه پیشینه‌های بازیابی‌شده می‌بایست از لحاظ روایی، اعتبار ابزار اندازه‌گیری و روش نمونه‌گیری بررسی می‌شدند، لذا مقالات برای انتخاب در فرایند تحلیل، بر اساس شاخص‌هایی همچون: داشتن شرایط لازم از نظر روش‌شناسی (فرضیه‌سازی، روش تحقیق، جامعه، حجم نمونه و روش نمونه‌گیری، ابزار اندازه‌گیری، روایی و اعتبار ابزار، مفروضه‌های آماری، روش تحلیل آماری و صحیح بودن محاسبات آماری)، همخوانی موضوع پژوهش با مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌ها و شرکت‌های خانوادگی، کمی بودن مورد بررسی قرار گرفتند. برای تعیین جامعه آماری در بخش فرا تحلیل بامطالعه چکیده مقالات در ابتدا 162 مقاله، بعد 72 و سپس 52 مقاله باهدف و شرایط پژوهش حاضر تفکیک‌شده‌اند و درنهایت با مطالعه دقیق‌تر 28 مقاله جامعه پژوهش حاضر را در قسمت فرا تحلیل تشکیل داده‌اند. یافته‌ها: از سال 2016 مقالات رشد چشم‌گیری داشته و در سال 2020 به اوج خود رسیده است بیش از 50 % مقالات در سه مجله مطرح این حوزه چاپ‌ شده‌اند و بیش از 70 % مقالات مربوط به کشورهای توسعه‌یافته هستند. یافته‌های قسمت فراتحلیل نشان داده، همگنی از نظر میزان و تنوع تاثیر متغیرهای مختلف بر حوزه مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌ها در کسب‌و‌کارهای خانوادگی مطالعات مورد تایید قرار نگرفت و تحلیل داده‌ها بیانگر دخالت متغیرهای تعدیل‌کننده شاخص محیطی، نوع صنعت، سبک کسب‌و‌کار خانوادگی و نیز منابع مورد استفاده در تحقیقات پیشین است. نتیجه‌گیری: سیر صعودی تحقیقات در حوزه مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت بیانگر اهمیت مسئله در وضعیت بهزیستی افراد رشد اقتصادی و بهبود محیط‌زیست و محیط زندگی است که توجه بیشتری به این حوزه و همکاری‌های بین‌المللی با دیگر کشورها را می‌طلبد و با توجه به ناهمگن‌بودن مقالات می‌توان نتیجه گرفت که پژوهش‌های مربوط به این حوزه روند انباشتی خود را طی نکرده است. با وجود اینکه کشورهای توسعه‌یافته به‌صورت جدی به دنبال تحقیقات در زمینه‌ مسئولیت اجتماعی هستند و این مقوله بسیاری از روابط بین‌المللی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، لذا کسب‌وکارهای خانوادگی برای واردشدن در عرصه جهانی، شاخص‌های مسئولیت اجتماعی را بیشتر مدنظر قرار دهند.

evaluation of corporate social responsibility research in family businesses with two approaches of scientometric and meta-analysis.

purpose: studies of social responsibility in family businesses have a great variety of dimensions and components, and the use of approach, analysis, tools, and techniques of data analysis leads to the perception of data. it is different from this phenomenon. the contradictory results of some variables affecting the social responsibility of family businesses such as environmental investments, social interests, shareholders’ interests, and industry type are found in various research and the results of the research conducted and uniform it is not, and sometimes there are contradictory results in research. in fact, the effect of each of these factors cannot be found. in such circumstances, it is challenging to determine whether the differences between the results of studies are due to chance or random or due to the theoretical differences that exist in the properties of the studies, in which case it can be transformed into this. the question was answered. accordingly, in order to better understand the studies in this field, the present study is to evaluate the status of corporate social responsibility publications in family businesses with two integrated approaches to science and transcendental.methodology: this article is a type of meta-analysis that has studied the process of developing research in the field of &social responsibility of companies in the family business&. the statistical population of the research is all articles and scientific documents indexed on the web of science on the subject of &social responsibility of companies in family business& from 1997 to march 2021 with 262 scientific degrees. these data with both scientific and meta-analysis approaches have been analyzed. in the process of analysis, since recovered backgrounds had to be validated in terms of validity, the validity of the measurement tool, and sampling method, articles selection in the analysis process were based on indicators such as methodology requirements (hypothesis, research method, statistical population, sample size and the method of sampling, the means of measurement, validity, and validity of the tool, statistical assumptions, statistical analysis method, and the correct statistical computing), the study of the subject of the social responsibility of companies and family companies which were examined quantitatively.  to determine the statistical population in the process of analysis with abstracts, 162, 72, and finally, 52 articles were separated; eventually, with a more detailed study, 28 articles formed the present research community in the process of analysis.findings: since 2016, articles have grown dramatically and peaked in 2020. more than 50 % of the articles have been published in the three journals in this field, and more than 70 % of the articles are related to developed countries. the variety of different variables in the field of social responsibility of companies in family businesses was not confirmed and data analysis indicated that the involvement of environmental index modulations, industry type, family business style, and resources had been used in previous research.conclusion: the ascending course of research in the field of social responsibility of the company indicates the importance of the problem in the well-being of economic growth, and the improvement of the environment, and the living environment which requires more attention and international cooperation with other countries. given the heterogeneity of articles, it can be concluded that research related to this area, has not gone through its accumulation process. although developed countries are seriously seeking research on social responsibility and affecting many international relations, family businesses entering the global arena are more concerned with social responsibility indicators.keywords: corporate social responsibility, meta-analysis, family business, effect size, scientific databases, scientometrics.