رابطه رتبه آموزشی کتاب‌های درسی دانشگاه‌های برتر جهان با شاخص‌های استناد، پیج رنک و هیتس

هدف: کتاب‌ها از جمله تولیدات مهم دانشگاهی هستند که نقش مهمی در اشاعه یافته‌های علمی و ارتقای دانش عمومی دارند. هدف اصلی این پژوهش تعیین رابطه میان رتبه آموزشی کتاب‌های درسی دانشگاه‌های برتر جهان با شاخص‌های استناد، پیج رنک و هیتس (اعتبار و میانجی) است. روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و به جهت روش تحلیل داده‌ها توصیفی همبستگی است؛ همچنین، از حیث روش پژوهش، از نوع تحلیل استنادی است. جامعه آماری شامل 1869 کتاب از مجموعه کتاب‌های دانشگاهی نمایه‌شده در اسکوپوس بود که در سرفصل درسی دانشگاه‌های برتر جهان وجود داشت. رتبه آموزشی کتاب‌های درسی از پروژه باز سرفصل درسی استخراج گردید و در سه سطح کلی، رده‌های اصلی و زیررده‌های موضوعی کنگره به دست آمد. میزان استناد به هر کتاب درسی از پایگاه اسکوپوس استخراج شد. همچنین رتبه پیج و هیتس (اعتبار و میانجی) با استفاده از نرم‌افزار سای2تول و با تحلیل ارتباطات استنادی میان کتاب‌ها محاسبه شد. یافته‌ها: یافته‌ها نشان دادند بین رتبه آموزشی کتاب‌ها در هر سه سطح با سنجه‌ استناد رابطه معنادار ضعیفی وجود داشت؛ همچنین، بین هر سه سطح رتبه آموزشی کتاب‌ها با رتبه پیج ارتباط معنادار متوسطی وجود داشت. از دو رتبه مرتبط با هیتس، رتبه اعتبار با هر سه سطح رتبه آموزشی کتاب‌ها ارتباط معنادار ضعیفی داشت؛ اما رتبه میانجی فقط در سطح زیررده‌های کنگره با رتبه آموزشی کتاب‌ها رابطه معنادار ضعیفی داشت؛ علاوه‌براین، میان رتبه آموزشی کتاب‌ها و رتبه پیج و اعتبار در رده‌های موضوعی علوم اجتماعی، فلسفه، روانشناسی و دین، علوم سیاسی، حقوق و تاریخ جهان همبستگی متوسط و معنادار بود. نتیجه‌گیری: می‌توان از رتبه پیج و اعتبار که مستخرج از شبکه استنادی میان کتاب‌ها هستند برای تعیین ارزش یا اثرگذاری آموزشی کتاب‌ها استفاده کرد؛ بنابراین، پیشنهاد می‌شود که نظام‌های استنادی بین‌المللی رتبه پیج و اعتبار را برای کتاب‌ها ارائه کنند و یا حداقل امکان محاسبه آنها را برای کاربرانشان فراهم کنند. این پژوهش اولین پژوهشی است که رابطه بین رتبه آموزشی کتاب‌ها با شاخص‌های استناد، پیجرنک و هیتس را مورد بررسی قرار داده است

The Relationship Between Textbooks’ Teaching Ranks in World Top Universities and Citation, PageRank and HITS Indicators

Purpose: Books are significant scholarly publications which contribute a large part to the diffusion of scholarly findings and aid general knowledge promotion. The major goal of this research was to determine the relationship between teaching ranks of textbooks used in World Top Rank Universities according to Times Higher Education and indicators extracted from the citation, PageRank, and HITS. Methodology: The current study is applied research and utilizes descriptive correlation method. This research was conducted using citation analysis. The population involved 1869 textbooks from the collections of indexed books in Scopus. The books were identified through matching 168,866 book titles published between 1953 2017 which were indexed in Scopus and recorded in Open Syllabus Project as teaching resources of World Top Rank Universities. The Library of Congress Classification was used to determine book subjects. The citations count of each book was exported from Scopus. PageRank and HITS algorithms were calculated by books citation networks using the Sci2Tool program. Findings: The results showed that there was a weak relationship among all three levels of teaching ranks with citation counts. Besides, The correlation between teaching ranks and PageRank were moderate and significant. Of the two ranking scores associated with the HITS algorithm, the correlations between teaching ranks and authority scores were significantly weak, but they were only significant at subclassification levels with Hub scores. Furthermore, teaching ranks had a significantly moderate correlation with both PageRank and Authority scores in Social Sciences (H), Philosophy, Psychology, Religion (B), Politics (J), Law (K) and World History (D). Conclustion: Pagerank and authority scores of books calculated based upon the book citation network can be used in determining the teaching impact of books in some fields. Hence, this research suggests international citation indexes to utilize these indicators for books or to make the calculation of such indicators feasible for users. This is the first research conducted to examine the relationship between teaching rank of books with citation network indicators calculated by PageRank and HITS algorithms.