طراحی مدل مفهومی و عملیاتی ارزیابی و رتبه‌بندی علمی گروه‌های آموزشی حوزه علوم انسانی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی ایران

هدف: این پژوهش با هدف طراحی یک مدل مفهومی  و عملیاتی جهت ارزیابی و رتبه بندی علمی گروه های آموزشی حوزه علوم انسانی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی ایران انجام گرفته است. روش‌شناسی: پژوهش حاضر به لحاظ هدف توسعه ای و  کاربردی است  و از روش تحقیق آمیخته که ترکیبی از روش های کیفی و کمی می باشد، استفاده نموده است. جامعه پژوهش متخصصان حوزه رتبه بندی و سنجش و ارزیابی علم کشور بودند، که با روش هدفمند غیر تصادفی به تعداد 32 نفر  انتخاب شدند. به منظور  پاسخگویی به سوالات از تکنیک دلفی فازی و روش بهترینبدترین (bwm) به عنوان یک روش تصمیم گیری چندشاخصه استفاده شده است. ابزار پژوهش دو پرسشنامه محقق ساخته و یک فرم جمع آوری اطلاعات بود. پایایی پرسشنامه دلفی فازی با آلفای کرونباخ محاسبه و 0.785 بدست آمد  که قابل قبول است. جهت اعتباریابی پرسشنامه بهترینبدترین  برای هر دسته ابعاد، معیارها و شاخص ها نرخ ناسازگاری محاسبه شد. روایی محتوایی پرسشنامه ها با نظر خبرگان تایید شد. در گام اول، شاخص ها با مطالعه ادبیات موضوع استخراج و توسط خبرگان به قضاوت گذاشته شد. عوامل مدل مفهومی ایجاد شده به منظور وزن دهی نزد خبرگان به قضاوت گذاشته شد. مقایسه زوجی عوامل انجام؛ مدل بهترینبدترین برای هر دسته ابعاد، معیارها و شاخص ها تشکیل  و با اجرای مدل، وزن عوامل و نرخ سازگای مشخص شد. در پایان مدل عملیاتی شامل وزن عوامل و اولویت هر یک از عوامل مشخص شد. یافته‌ها: بر اساس مطالعه و تحلیل متون 70 شاخص شناسایی، که در 4 بعد و 6 دسته معیار گروه بندی شدند. پس از نظرخواهی از خبرگان و انجام غربالگری فازی شاخص های مستخرج به 54 شاخص نهایی در 4 بعد و 6 دسته معیار تبدیل شد، که در گام دوم وزن دهی شدند. نتایج  حاصل از وزن دهی عوامل نشان داد بعد پژوهشی با وزن 0.491  و تولید علم کیفی با وزن 0.427  به ترتیب در میان ابعاد و معیارها اولویت اول را داشتند. برای شاخص های هر معیار نیز وزن دهی انجام و اولویت ها مشخص شد. نتیجه‌گیری: با استخراج و انتخاب شاخص ها مدل مفهومی و با وزن دهی به هر یک از عوامل مدل عملیاتی جهت رتبه بندی علمی  گروه های  آموزشی حوزه علوم انسانی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی طراحی شد. مدل چندبعدی طراحی شده می تواند در بهبود تصمیمات ذی ربطان و ذی نفعان نظام دانشگاهی و ارتقاء کیفیت گروه های آموزشی و دانشگاه ها نقش موثری داشته باشد.

Designing a Conceptual and Operational Model for Scientific Evaluation and Ranking the of Educational Departments of Humanities in Universities and Institutes of Higher Education in Iran

Purpose: The present study aimed at designing a conceptual and operational model for ranking the educational departments of humanities in universities and institutes of higher education in Iran. Methodology: The present study is applied and developmental by objective and uses a mixed research methodology, combining qualitative and quantitative methods. The research population, which was selected by nonrandom purposeful method, included experts in scientific ranking, assessment and evaluation. In order to answer the questions, the Fuzzy Delphi technique and the bestworst method (BWM) were used as a multicriteria decision method.  The research instruments were two authormade questionnaires and a data collection form Content validity of the questionnaires was confirmed by experts. Reliability of the Fuzzy Delphi questionnaire was calculated with Cronbach’s Alpha of 0.785, which is acceptable. The inconsistency rate was calculated in order to validate the bestworst (BWM) questionnaire for each cluster of dimensions, criteria, and indices. Data were collected by library studies, reviewing the literature and expert opinions. The factors of the conceptual model were judged by the experts so that they can be weighted. A pairwise comparison was performed on the factors and the bestworst model was formed for each cluster of dimensions, criteria and indices. The weight of the factors and consistency rate were specified by implementing the model. Finally, the weight of the factors and the priority of each one were determined. Findings: Seventy indices were identified based on analysis of the literature, which were grouped into 6 clusters of criteria and 4 dimensions. After getting the expert opinions and performing fuzzy screening, 54 extracted indices were obtained and grouped into 6 clusters of criteria and 4 dimensions and provided in a conceptual model. The results of weighting the factors showed that the research dimension with the weight of 0.491 and quality science production with the weight of 0.427 had the top priority among the dimensions and criteria. Conclustion: Weighing was performed for the indices of each criterion and the priorities were determined and the operational model was designed for the scientific ranking of the educational departments of humanities. The multidimensional model can be effective in improving the decision making of the educational departments and universities.