ترسیم ساختار حوزه‌های علمی با استفاده از روش هم‌واژگانی: مطالعۀ موردی تحقیقات کشاورزی استان کرمانشاه

هدف: پژوهش حاضر با استفاده از شاخص‌های تحلیل شبکۀ اجتماعی، به بررسی و مطالعۀ هم‌واژگانی 475 مقاله فارسی در حوزۀ کشاورزی استان کرمانشاه که در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام بین سال‌های 1378 تا 1393 نمایه شده‌اند، می‌پردازد. روش‌شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی علم‌سنجی است که از روش تحلیل شبکۀ هم‌رخدادی ‌واژگانی بهره گرفته و از شاخص‌های تحلیل شبکه همچون مرکزیت رتبه، مرکزیت بینابینی، مرکزیت نزدیکی و همچنین شاخص چگالی استفاده کرده است. برای ترسیم نقشۀ علمی روابط و موضوعات، از نرم‌افزار یو‌سی‌نت و نت‌دراو و نیز برای خوشه‌بندی موضوعات، از نرم‌افزار ماتریس‌سازی راور ماتریس و spss بهره گرفته شد.  یافته‌ها: تحلیل داده‌ها نشان از روند رشد صعودی تحقیقات علمی بین سال‌های 1378 تا 1392 می‌باشد. در نقشۀ موضوعات اصلی مقالات کشاورزی، موضوعاتی مانند گندم، نخود، جو، زراعت، آب، کلزا، خشکی و ژنتیک و سایر موضوعات که در شبکه قابل‌رویت هستند، دارای بالاترین مرکزیت نزدیکی می‌باشند. در نقشۀ موضوعات اصلی مقالات حوزۀ کشاورزی استان کرمانشاه، موضوعات تجزیه، زراعت، گندم، خاک، تنوع، روش‌های آماری و... مشخص شده‌اند. نتایج حاصل از تحلیل خوشه‌ای نیز نشان داد که محور اصلی پژوهش شامل موضوعات ژنتیک، گندم، آبیاری، دانه و تجزیه می‌باشد. در میان تحقیقات کشاورزی، موضوعاتی چون سیلاب، هنرستان کشاورزی، خودکارآمدی، دانش بومی، تنش خشکی و... به‌عنوان موضوعات نوظهور و جدید تحقیقات مشخص شدند. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان داد که شبکۀ هم‌واژگانی موضوعات مقالات نسبتاً متراکم است. تحلیل موضوعات به‌دست‌آمده از پژوهش نشان داد که مدارک علمی حوزۀ موردبررسی در قالب 176 موضوع اصلی که این موضوعات به 44 محور (خوشه) فرعی و یک محور اصلی طبقه‌بندی شدند، برخی از این موضوعات مربوط به محصولات کشاورزی و برخی مربوط به امکانات و تسهیلات و روش‌های کشاورزی و آبیاری و... می‌باشد.