اثربخشی توان‌بخشی شناختی مبتنی بر بازشناسی هیجانی بر مشکلات رفتاری و تئوری ذهن کودکان مبتلا به اختلال طیف اُتیسم

هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی توان‌بخشی شناختی مبتنی بر بازشناسی هیجانی بر مشکلات رفتاری و تئوری ذهن کودکان مبتلابه اختلال طیف اُتیسم بود. مطالعه حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل دانش‌آموزان با اختلال طیف اُتیسم (298 نفر=65 دختر+232 پسر) شهر شیراز در سال تحصیلی 99-1398 بود. گروه نمونه شامل 44 نفر از دانش‌آموزان اُتیسم که با نمونه‌گیری هدفمند از بین مدارس عادی و استثنائی انتخاب و در 2 گروه 22 نفری آزمایش و گواه (16 پسر و 6 دختر) به روش تصادفی گمارده شدند. مداخله طی 12 جلسه بر روی گروه آزمایش اجرا و گروه گواه همان برنامه‌های روزانه را ادامه دادند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه سنجش دامنه اُتیسم (assq)، آزمون نظریه ذهن (tom test) و بررسی پیشینه توان‌بخشی شناختی مبتنی بر بازشناسی هیجان (aref) بود. داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس تک‌متغیره و چندمتغیری از نسخه نرم‌افزار آماری 24spss مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌هانشان داد که روش توان‌بخشی شناختی مبتنی بر بازشناسی هیجانی بر بهبود مشکلات رفتاری (33.68=f، 1=df، 0.001≥p)، تئوری ذهن سطح یک (0.001=p=، 21.23f)، تئوری ذهن سطح دو (0.002=p و 11.58=f) و نمره کل تئوری ذهن (0.001=p، 16.93=f) تاثیر مثبت داشت؛ اما بر تئوری ذهن سطح سه، تاثیر معنادار نداشته است. با توجه به نتایج پژوهش می‌توان چنین نتیجه گرفت که آموزش بازشناسی و تشخیص مناسب هیجانات از طریق توان‌بخشی شناختی (جانشینی)، می‌تواند مشکلات رفتاری را بهبود و سطوح نظریه ذهن را ارتقا دهد.

Effectiveness of the cognitive rehabilitation based on recognition of emotional-face on behavioral problems, and the theory of mind in children with Autism Spectrum Disorder

The aim of this study was to investigate the effectiveness of cognitive rehabilitation based on emotional recognition on behavioral problems and theory of mind in children with autism spectrum disorder (ASD). The research was an experimental study with pretestpost design and a control group. The statistical population consisted of students with ASD (298 subjects=65 girls+232 Boys) of Shiraz City in 20192020 academic year. The sample consisted of 44 students who were selected by purposeful sampling from among normal and exceptional schools with simple random method and were placed in 2 groups of 22 (16 boys+6 girls). Intervention in 12 sessions was performed on the experiment group and control group members continued their daily programs. The research tools included Autism Spectrum Screening Questionnaire (Ehlers, Gillberg, Wing, 1993), Theory of Mind Test or ToM (Stimann, 1994) and study of cognitive rehabilitation background based on emotion recognition (AREF). Data were analyzed using singlevariable and multivariate analysis of covariance using statistical software SPSS24. Results showed that cognitive rehabilitation method based on emotional recognition had a positive effect on improving behavioral problems (F=33.68, df=1, P≥0.001), level one (P=0.001 F=21.23) level two (P=0.002 F=11.58) and the overall score of theory of mind (P=0.001 F=16.93), but did not have a significant effect on level three theory of mind. Based on the results, it can be concluded that teaching the proper recognition and diagnosis of various emotions through cognitive rehabilitation (substitution) can improve behavioral problems and upgrade the levels of theory of mind.