مقارنه ‌گرایی (اکازیونالیزم) درمکتب دکارتی و اشعری

مقارنه‌گرایی (اکازیونالیزم) عبارت است از نفی رابطه علیت و نشاندن اراده و فعل خدا در جای آن، که دستاورد مهم فیلسوفان دکارتی (از دکارت تا لایب‌نیتس) محسوب می‌شود. واقعیت آن است که این اندیشه در کلام اشعری نیز به عنوان اندیشه‌ای محوری و مرکزی حضور دارد و پایه طبیعیات و حتی الاهیات آنهاست. اشاعره با طرح نظریه «عادت‌الله»، قانون «العرض لایبقی زمانین»، ماهیت عرضی نفوس، سببیت خدا در معرفت و نظریه «کسب»، در واقع اراده و فعل الاهی را جایگزین رابطۀ علیت می‌کنند. این مقاله در نظر دارد با اخذ ساختار و ادبیات فلسفی دکارتیان، اندیشه مقارنه‌گرایانه کلام اشعری را عرضه کند. چهار ساحت طبیعت، رابطه نفس و بدن، معرفت انسان و اختیار انسان، زمینه‌های مناسبی برای مطالعۀ مقارنه‌گرایی در مکتب دکارتی و اشعری است.

Occasionalism

Some scholars believe that Mahayana Buddhism goes extremely far from early Buddhism. Indeed, they believe that Mahayana is a deviation from the early Buddhism; since Mahayana, as I myself believe, on the one hand, makes use of the conceptions which are not so much important in early Buddhism, and on the other hand, it claims to be superior to Hinayana as regards morality. This article will try to show that the nature of Mahayana ethics is complex; and there is evidence for its development in some respects. In either case it will be shown that Mahayana ethics contains no precepts and values which cannot be found in other major Buddhist ethical traditions. Mahayana texts indicate that Mahayana morality is superior to Hinayana morality. According to this view, Mahayana morality can be regarded as superior to its Hinayana counterpart in four respects: classifications of moral principles, shared and different moral rules, extension, and depth.