اسب و اوستا؛ تاملی بر یافته‌های محوطه تنگه آبپای فراشبند در پرتو رستاخیز دین زرتشت

این مقاله به توصیف و تحلیل نهشت باستان‌شناختی محوطۀ آبپا واقع در دشت فراشبند در 172 کیلومتری غرب شیراز اختصاص دارد که متشکل از تعداد 120 قطعۀ شکسته متعلق به پیکرک‌های اسب‌سان است. شکستگی‌های موجود در پیکرک‌های به‌دست‌آمده از محوطه آبپا در قسمت‌های مربوط به سر و اندام‌های بیرونی به گونه‌ای است که می‌توان نشانه‌های نیت‌مندی و عامدانگی آن شکستگی‌ها را در آنها تشخیص داد. مطابق با شواهد مورد بررسی، یک الگوی رفتاری مشخص از بطن مدارک موجود قابل استخراج است که می‌توان آن را نشان از وجود مراسم یا مناسکی الگومند دانست متشکل از شکستن تعمدی و دفن پیکرک‌های گِلی. با توجه به این مدارک و موقعیت مکانی محوطه در کنار شهر فراشبند و یکی از مسیرهای اصلی مواصلاتی میان فیروزآباد و بندر بوشهر و برمبنای فرضی که بنیان شهر فراشبند را به بهرام پنجم ساسانی نسبت می‌دهد، مدارک باستان‌شناختی مورد نظر در این نوشتار در زمینه زایش و گسترش ایدئولوژی ساسانی و گفتمان برخاسته در حول‌و‌حوش آن بررسی و تفسیر می‌شود و در این راستا جنبه‌های الهیاتی احتمالی مستتر در مناسک مفروض مربوط به نهشت باستان‌شناختی آبپا با ارجاع به اوستا نشان داده می‌شود.

horse and the avesta: a contemplation on discoveries in the site of abpa strait, farashband, in light of resurrection in zoroastrianism

this article describes and analyzes the archaeological findings at the abpa site, situated in the farashband plains, approximately 172 kilometers west of shiraz. notably, the site yielded 120 fragmented equine figurines. a distinct feature of these artifacts is the breakages and cracks concentrated in the head and external organs, which seem intentional. upon careful analysis of the gathered evidence, a discernible behavioral pattern emerges. this pattern implies a structured ritual or ceremony characterized by the intentional breaking and subsequent burial of clay figurines. considering the proximity of the site to the town of farashband, located on a major transportation route connecting firuzabad and bushehr port, and the historical attribution of the town’s construction to bahram v, the sassanid king, this article delves into the archaeological evidence. the interpretation of this evidence extends to the birth and dissemination of the sassanid ideology and its pertinent discourse, drawing upon the avesta to indicate possible theological dimensions of the putative rituals related to abpa archeological deposit.