نگرشی بر دین مادی‌ها بر پایه تحلیل دو نبشته نوبابلی و توالی شاهان آنها

درباره باورهای مذهبی مادی‌ها، دیدگاه‌های مختلفی مطرح شده است. برخی اینان را پیرو کیش زرتشتی می‌دانند و گروهی دیگر، نظری مخالف آن دارند. اینکه گروه‌های مختلف مادی، آیا از دینی یکسان برخوردار بوده‌اند و اینکه این دین، چه صفاتی داشته و تا چه حد به دین ایرانی زرتشتی یا به باورهای مشترک و رایج جمعیت‌های میان‌رودانی نزدیک بوده، موضوعی است که در این پژوهش بررسی می‌شود. برخلاف برخی از دیدگاه‌ها که بر تاثیر جهان‌بینی میان‌رودان بر نگرش ایرانی‌تباران ساکن مناطق غربی فلات ایران پافشاری می‌کنند، در پژوهش پیش رو دیده شد که چه بر مبنای محتوای منابع مکتوب دست اول که سندهای میان‌رودانی هستند و چه پیرو گزارش‌های یونانی‌زبان که منابع دست دوم محسوب می‌شوند و چه بر اساس برخی عناصر فرهنگی خود مادی‌ها (مانند نام‌های فردی)، دین غالب این گروه جمعیتی ایرانی‌تبار، از یک سو، علائمی از نزدیکی به دین زرتشتی را نشان می‌دهد و از سوی دیگر، تفاوت‌هایی آشکار با باورهای میان‌رودانی را بیان می‌کند. اینکه ذهنیت مذهبی بخشی از مادی‌ها، در ضدیت کامل با فرهنگ دینی حاکم بر میان‌رودان بوده است، بنیاد نوشته کنونی را تشکیل می‌دهد.

a look at the religion of the medes based on the analysis of two neo-babylonian inscriptions and the sequence of their kings

various views have been proposed about the religious beliefs of the medes. some consider them followers of zoroastrianism and others have the opposite opinion. this research deals with the following questions: did different groups of the medes have the same religion? what are the characteristics of their religion? to what extent was it akin to zoroastrianism or the common beliefs of the people of mesopotamia? contrary to the views insisting on the influence of mesopotamia worldview on the attitude of iranians living in the western regions of the iranian plateau, the present study shows that based on the content of mesopotamian documents as the first-hand written sources, greek-language reports as the second-hand sources, and according to some cultural elements of the medes (e.g. individual names), the dominant religion of this group of iranian descent, on the one hand, has similarities to zoroastrianism and on the other hand, has clear differences with mesopotamia beliefs. the fact that the religious mentality of a group of the medes was in complete opposition to the religious culture ruling mesopotamia forms the foundation of the current paper.