بررسی وجوه تشابه و تفاوت جنبش حروفیه و اخوان‌الصفا

عدالت‌باوری و ظلم‌ستیزی در ادوار مختلف ایران‌زمین باعث بروز بسیاری از نحله‌های فکری و سیاسی در این کشور شده است؛ حروفیه و اخوان‌الصفا از جمله فرقه‌هایی هستند که با رویکرد عدالت‌گستری در ایران ظهور کردند؛ و اگرچه با هم مفارقت زمانی دارند، اما در هر دو حوزه نظر و عمل نسبت‌های در خور ‌توجهی دارند؛ در حوزه نظر، حروفیه نیز همانند اخوان‌الصفا بر سیادت کلمه و حرف تاکید بسیار دارند و معتقدند فقط کلمه از اصالت و مانایی برخوردار است. به بیان کلی، حوزه عمل یا همان سیاست عملی محل اصلی مناقشه این دو با یکدیگر است؛ این در حالی است که در عالم نظر تفاوت چندانی بین این دو وجود ندارد؛ بر این اساس، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که مبانی نظری و عملی شریعت از دیدگاه اخوان‌الصفا و حروفیه چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارد؛ فرضیه پژوهش حاضر این است که اخوان‌الصفا و حروفیه اگرچه در حوزه مبانی نظری شریعت اشتراک نظر دارند، اما در حوزه عملی شریعت، که در پیوند با سیاست است، با هم تفاوت دارند. این پژوهش با هدف بررسی کلیات فکری و عملی اخوان‌الصفا و حروفیه در حوزه‌های دین و سیاست به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است.

Investigating the Similarities and Differences between Horufiyeh Movement and Ekhwan AlSafa

Believing in justice and defeating oppression in different periods of Iran’s history have created many intellectual and political schools; Horufiyeh and Ekhwan AlSafa are among the sects that emerged in Iran with a justicespreading approach. Although they differ in time, they have remarkable proportions in both field of thought and action; Horufiyeh like Ekhwan AlSafa, theoretically, places great emphasis on the superiority of words and letters, and believe that only words enjoy originality. In general, the sphere of action i.e. practical policy is the main point of contention between the two sects; however, there is, theoretically, not much difference between them. Accordingly, the main question of the present study is what are the similarities and differences between the theoretical and practical foundations of Sharia from the perspective of the Ekhwan alSafa and Horufiyeh? The hypothesis of the research is that although Ekhwan AlSafa and Horufiyeh share the same views in the field of theoretical foundations of Sharia, they differ in the field of practical foundations, which is related to politics. Using a descriptive and analytical method, this research has been carried out with the aim of examining the intellectual and practical generalities of Ekhwan AlSafa and Horufiyeh in the fields of religion and politics