دشتان (حیض) در دین زردشتی (بر پایه منابع فارسی) و مقایسه آن با فقه امامیه

دشتان به عنوان نوعی وضعیت جسمی و روحی مختص زنان همواره با باورها و قوانین اجتماعی و دینی خاص مواجه بوده است. یکی از نیازهای پژوهشی میان‌رشته‌ای در حوزه مطالعات زنان و ادیان، بررسی و مقایسه دیدگاه‌ها و مقررات مربوط به دشتان در ادیان و مذاهب است. مثلاً در دین زردشتی و اسلام (شیعه امامیه) احکام و موازین متعدد و الزام‌آوری درباره دشتان برای زنان وضع شده است. پرسش این است که: این قوانین بر اساس چه نگاهی به زنان پدید آمده است؟ چه بایدها و نبایدهایی را بر زنان تحمیل می‌کند؟ و نکات مشترک و متفاوت آنها کدام است؟ می‌توان گفت مقررات دشوار مربوط به پرهیزهای زنان در ایام حیض و آداب مفصل تطهیر پس از ایام حیض در دین زردشتی در قیاس با احکام حیض و حائض در فقه امامیه بسیار فربه و پرشاخ و برگ است. این جستار با روش توصیفی‌تحلیلی و از طریق بررسی احکام و قواعد فقهی مرتبط با دشتان در دین زردشتی و فقه امامیه چگونگی و چرایی آنها را تحلیل و تبیین می‌کند.

Dashtan (Menstruation) in Zoroastrianism (According to Persian Sources) and Its Comparison with Imāmī Jurisprudence

Dashtan (menstruation) as an exclusive physical and psychological state of women has always been subject to certain social and religious laws and regulations. One interdisciplinary research demand in women and religious studies is to study and compare views and regulations of dashtan in different religions and denominations. For example, numerous laws and constraints were legislated in Zoroastrianism and Islam (Imāmī Shiism) concerning dashtan for women. The question is: what view of women are these laws based on? What “oughts” and “oughtn’ts” do they impose on women? And what are the points of commonality and distinction? Restrictive regulations for women during their menstruation and the manners of their postmenstrual cleaning are much more elaborated than those in Imāmī jurisprudence, although they are not acted upon today as strongly as they were in the past due to demands of the modern world and changing circumstances. In this paper, we draw on a descriptiveanalytic method and a consideration of jurisprudential rulings and principles related to dashtan or menstruation in Zoroastrianism and Imāmī jurisprudence (fiqh) in Zoroastrian jurisprudential sources (in Persian) and Imāmī Shiite jurisprudential sources in order to analyze and explain the reasons behind these rulings, and then compare them to identify their points of commonality and contrast.