رتبه بندی و تحلیل تعامل بین عوامل کنترلی موثر بر فوران در عملیات حفاری چاه‌های نفت با استفاده از مدل ترکیبی چند معیاره با رویکرد danp

فوران‌ جریان کنترل نشده‌ای از سیالات سازند به درون ستون چاه نفت است که به علت زنجیره‌ای از نقص و شکست لایه‌های حفاظتی چاه رخ می‌دهد و قابلیت تبدیل شدن به حوادث فاجعه بار مانند انفجار، تلفات شدید انسانی و آلودگی زیست‌محیطی را دارد. بهبود عملکرد لایه‌های حفاظتی چاه‌ و پیشگیری از رویداد فوران، مستلزم بررسی عوامل تاثیرگذار بر عملکرد لایه‌های حفاظتی با در نظر گرفتن میزان وابستگی بین آنها است. در همین راستا در ابتدا عوامل کنترلی موثر بر فوران در چهار گروه عملیاتی، فردی، تجهیزاتی و سیاستگذاری بر اساس مطالعات پیشین شناسایی و انتخاب شدند، سپس جهت تعیین استراتژی مناسب کاهش ریسک فوران میزان تعامل و ارتباط متقابل بین این عوامل و میزان وزن موثر آنها با استفاده ترکیب روش دیمتل(dematel) بر پایه تحلیل شبکه‌ای (anp) محاسبه و تحلیل گردید.یافته ها: نتایج نشان داد عامل سیاستگذاری با میزان شاخص اثرگذاری (r+d) برابر با 0.965 اهمیت و تعامل بیشتری نسبت به سایر عوامل در پیشگیری از رویداد فوران دارد. همچنین عامل تجهیزاتی با شاخص جهت تاثیر (r-d) برابر با 0.268 اثرگذارترین و عامل عملیاتی با r-dبرابر با 0.424- اثرپذیرترین عامل در بین سایر عوامل است. بیشترین وزن موثر در پیشگیری از رویداد فوران مربوط به عامل عملیاتی است. بطوریکه در این عامل معیار فشار هیدرواستاتیکی، یکپارچگی و استحکام چاه، پایش چاه بترتیب در اولویت اول، دوم و سوم قرار گرفت. در همین راستا در عامل سیاستگذاری، معیار مدیریت اضطراری اولویت چهارم و ارزیابی ریسک اولویت پنجم را به خود اختصاص داد. با توجه به تعامل بیشتر عامل سیاستگذاری با سایر عوامل درصورت توجه و تمرکز ویژه تصمیم‌گیران‌ به عامل تجهیزاتی بعنوان عامل اثرگذار و در نتیجه اثر هم‌افزایی آن بر عامل اثرپذیر عملیاتی می‌توان به موفقیت چشمگیری در بهبود عملکرد لایه‌های حفاظتی در پیشگیری از رویداد فوران دست یافت.

ranking and analysis of the interaction among factors influencing well control barriers in the drilling operation using the hybrid multi criteria decision making model with danp approach

blowout is an uncontrolled flow of reservoir fluids into wellbore after the well barriers (wbs) have failed. it can lead to catastrophic consequences such as an explosion, human casualties, loss of equipment, and environmental pollution. there is an urgent need to analyze interdependencies among wb and improving their safety for the prevention of blowouts. policymaking, operational, personal, and mechanical factors have been identified and described as wb performance indicators using a bow-tie approach in previous research. in this study, the dematel- based anp (danp) method is employed to determine the interdependency and the relative importance of these factors, and to determine the appropriate strategy for the risk mitigation of a blowout.the results show that, “policymaking” is the most important factor because it has the highest rate of the influence (r+d=0.965) and high interrelationship with other factors. furthermore, the mechanical factor with the highest value of causality (r-d=0.268) mostly affects other factors and operational factor with the lowest value of causality (r-d=-0.424) is influenced by other factors. based on the results of anp method, “operational factors” is the first priority among the main factors, and “hydrostatic head”, “well integrity”, “well monitoring”, “emergency management” and “decreased risk” sub-factors are respectively the first to fifth priorities were according to their weight. considering the greater interaction of the policymaking factor with other factors, if decision makers consider the mechanical factor as affective factor and a result its synergistic effect on the operational as effective factor can be a significant success in improving the performance of wbs.