مراقبت زنانه و ملاحظات زیست‌محیطی در شعر «دلم برای باغچه می‌سوزد»

بحران محیط زیست و به دنبال آن افزایش دغدغه‌های زیست محیطی موجب شکل گیری نظریه‌های تازه در حوزۀ اخلاق زیست محیطی شد که هدف آن لحاظ کردن حقوق ناانسان در ملاحظات اخلاقی بود. یکی از این نظریه‌ها اکوفمنیسم بود که همزمان دغدغه‌های جنسیتی و زیست محیطی را لحاظ می‌کرد و میان زن و زمین و رفع سلطه بر این دو ارتباطی معنادار می‌دید. در هر سه تعامل تجربی، مفهومی و معرفت‌شناسانه در این رویکرد زنان نسبت به مردان به طبیعت نزدیک ترند، ازاین رو هم نسبت به تخریب محیط‌زیست حساس ترند و هم از تخریب محیط زیست بیشتر آسیب می‌بینند. فروغ فرخزاد به عنوان یک زن در شعر «دلم برای باغچه می‌سوزد» حساسیت بیشتر زنان را در مقایسه با مردان نسبت به مرگ باغچه روایت کرده است. در این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی به خوانش اکوفمنیستی این سروده می پردازد، نوعی نسبت میان عوامل و دلایل بی‌توجهی و بی‌عملی شخصیت های‌ این روایت نسبت به مرگ باغچه با عوامل و دلایل بی توجهی نسبت به بحران محیط زیست در سطح کلان ملت ها و دولت ها یافته و تبیین شده است. نتایج به دست آمده حاکی است عوامل اصلی بی‌توجهی گفتمان مردانة انسان‌محوری، نگرش درون نسلی، منافع اقتصادی، مسابقۀ تسلیحاتی و جنگ و یاس فلسفی است. همین طور در گفتمان زنانه باوجود حساسیت آنها نسبت به تخریب طبیعت، باورهای خرافی و به دنبال آن راه‌حل های نادرست، پرداختن به زیست مصنوعی و فاصله گرفتن از طبیعت می‌تواند مانع کنشگری آنها در این زمینه باشد. درعین حال لحاظ کردن اخلاق مراقبتی زنانه در ارتباط با طبیعت می‌تواند زنان را در  پیشگیری و نیز جلوگیری از تخریب بیشتر محیط زیست پیشتاز و موثر سازد.

feminine care and environmental considerations: an ecofeminist reading of forugh farrokhzad’s “i pity the garden”

environmental crises and their consequences, among which are the growing environmental concerns, have given rise to new theories in environmental ethics, which aims to explore certain rights in ethical considerations, such as ecofeminism. ecofeminism investigates gender and environmental concerns to make a meaningful connection between women, environment, and their emancipation from dominance. in all three conceptual, experimental, and epistemological aspects of this theory, women are relatively closer to nature than men; this in turn renders them more sentimental and vulnerable toward the destruction of nature. in her “i pity the garden,” forugh farraokhzad narrates the sympathetic feelings of women regarding the death of the garden. this analytic-descriptive study is an ecofeminist reading of the poem which investigates the relations between the characters’ indifference toward the death of the garden and the indifference toward the environmental crises on a global scale. this article claims that the masculine discourse of negligence is rooted in anthropocentrism, generation gap, economic interests, arms race, and philosophical despair. likewise, feminine discourse might suffer from similar apathy due to over-sensitivity toward the destruction of nature, superstitious beliefs, reliance on synthetic life, and distancing from nature. at the same time, the inclusion of feminine ethics of care in relation to nature can be influential in preventing environmental destruction.