تحلیل سفرنامۀ خسی در میقاتِ جلال آل احمد از منظر ژئوپوئتیک

ژئوپوئتیک رویکرد جدیدی است به فضا (مکان) در ادبیات که کِنت وایت، نویسنده، شاعر، فیلسوف و گردشگر اسکاتلندی در دهه‌ 90 میلادی مطرح کرد. این رویکرد نقدی به فضا در ادبیات برخلاف نظریۀ «بوطیقای فضا»ی «گاستون باشلار» و «نقد جغرافیایی» «وستفال»، علاوه بر توجه ویژه به مکان ها و توصیف آنها، به رابطۀ عمیق انسان و زمین و همچنین احساسات و عواطفی که از رابطۀ این دو به وجود می‌آید و تفکر انتقادی نویسنده به مکان ها، می پردازد. این پژوهش به روش تحلیل محتوا، با توجه به نقش مهمی که سفرنامه ها به مکان می دهند ازیک سو، و فضای معنوی حاکم بر سرزمین وحی که منجر به انفعالات روحی و فکری جلال آل احمد داشته است از سوی دیگر، به تطبیق مولفه های نظریۀ ژئوپوئتیک بر سفرنامۀ خسی در میقات پرداخته است. نتایج به دست آمده از این پژوهش حاکی از آن است که عناصر مهمی از نظریۀ ژئوپوئتیک همچون فرهنگ، مکان، زمین، زبان شاعرانه، فلسفه، عرفان و گره خوردگی احساسات با مکان به طرق مختلفی در این اثر در هم تنیده شده اند و همگی در شکل گیری خوانش ژئوپوتیکی سفرنامه نقش دارند. نویسنده در خسی در میقات برخلاف دیگر آثار رئالیستی، تنها به توصیف صرف مکان اکتفا نمی کند بلکه این توصیفات را با نگاهی عرفانی و فلسفی پیوند می زند به طوری که احساسات نویسنده با فضاهای داستان گره می خورد و با تفکری انتقادی نسبت به داشتن جهانی بهتر به توصیف مکان ها می پردازد.

a geopoetical reading of jalal al-e-ahmad’s khasi dar miqat

conceptualised in the 1990s by the scottish writer, poet, tourist, and philosopher, kenneth white, geopoetics is a new spatial approach to literature. contrary to gaston bacherald’s “poetics of space” and bertrand wesphal’s “geographical criticism,” which mainly focus on places and descriptions, geopoetics also investigates the author’s critical approach towards places and the profound relationship between man and the earth. this study employs content analysis to geopoetically investigate jalal al-e-ahmad’s travelogue khasi dar miqat, focusing on the significance of place in travelogues and the psychological impact of the spiritual atmosphere in the land of revelation on al-e-ahmad. this article foregrounds the interconnectedness of place and geopoetical elements such as culture, place, poeticity, philosophy, spirituality, and emotional entanglement, all of which are elements in a geopoetical reading of travelogues. unlike other realist authors who objectively provide detailed descriptions of locations, al-e-ahmad also adds a spiritual and philosophical quality to his accounts, as if his emotions were entangled with the ambiance, to critically describe places and juxtapose them with a better world.