فَصاحت و عمود الشعر نظریه‌هایی در برابر دگرگونی زبان و فرهنگ

این مقاله مفهوم عمودُ الشعر را به مثابه نظریه‌ای در نقد ادبی و بلاغت عربی به مطالعه می‌گیرد. این نام‌گذاری استعاری، شعر را چونان ستون برای ادب و فرهنگ می‌شمارد. بسیاری از محققان ادبیات عرب، عمود الشعر و فصاحت را نظریۀ ادبی می‌دانند. مقاله به این پرسش پاسخ می دهد که آیا عمود الشعر اوصاف و کارکردهای یک نظریۀ ادبی را دارد؟ خاستگاه فکری و فرهنگی آن چه بود؟ و چه تاثیری در تاریخ زبان و ادبیات عرب بر جای گذاشت؟ و چه نسبتی با فصاحت دارد؟ مقاله برای سنجش مسئلۀ عمود الشعر، شش معیار ارزیابی یک نظریه را به کار بسته و با استناد به شواهد تاریخی میزان اعتبار و توفیق آن را بررسی می‌کند. به باور نگارنده، نظریۀ فصاحت در زبان فارسی همتای نظریۀ عمود الشعر است و این دو بر آمده از دل یکدیگرند؛ چراکه هر دو موضوع و رویکرد و نقش مشابهی در زبان عربی و فارسی داشته‌اند.

eloquence and the pillar of poetry: theories confronting linguistic and cultural changes

this article evaluates the possibility of theorising “poetry as a foundational pillar” – amoud al-shear – in accordance with arabic rhetoric and literary criticism. this metaphorical name regards poetry as a pillar of literature and culture. arabic scholars consider amoud al-shear as a theory which supposes poetry as a foundational pillar of language, literature, and culture. this study aims to answer the following questions: does amoud al-shear have the characteristics and functions of a literary theory? what are its intellectual and cultural origins? and what impact did it leave on the corpus of arabic language and literature? in order to analyse the theorisation of amoud al-shear, the study employs six assessment criteria of theory and examines its credibility and efficiency in light of historical evidence. this study relates the theory of eloquence in the persian language to the amoud al-shear theory.