مقایسۀ کتاب‌های تصویری «درخت بخشنده» و «دنیا بدون درخت»: با رویکرد بوم‌گرا

رویکرد بوم‌گرا پلی میان ادبیات و علوم زیست‌محیطی است. علت انتخاب درخت بخشنده اثر سیلورستاین و دنیا بدون درخت اثر دهریزی به‌عنوان موضوع پژوهش این است که هر دوی آنها کتاب‌های کودک، تصویری، دارای درون‌مایه‌ای تلویحاً زیست‌محیطی و موتیف مشترک درخت‌اند. با توجه به اینکه درخت بخشنده از آثار کلاسیک ادبیات کودک جهان به شمار می‌آید؛ لذا متن مناسبی برای بررسی آثار مشابه در سایر ملل است. پژوهش حاضر به روش تحلیلی‌ توصیفی، اشتراکات و افتراقات بازنمایی‌های عناصر زیست‌محیطی را در آثار مذکور با رویکرد «بوم‌شناسی ژرف» و «اکوفمینیسم» مورد مداقّه قرار می‌دهد. بوم‌شناسی ژرف را آرِن ناس، فیلسوف نروژی، در تقابل با «بوم‌شناسی سطحی» مطرح کرد. بوم‌شناسی ژرف، درک رابطۀ بین هویت و طبیعت را در گرو یکی‌انگاریِ خود با چرخۀ بزرگتری موسوم به «خودِ بوم‌شناختی» می‌داند. اکوفمینیسم با یکی‌انگاری جایگاه زن و طبیعت در نظام مردسالار، نظریۀ «خودِ بوم‌شناختی» را به بی‌توجهی به نقش جنسیت در شکل‌گیری بحران‌های زیست‌محیطی متهم می‌کند. این مقاله در پی پاسخ به چگونگی بازنمایی عناصر زیست‌محیطی و برهم‌کنش دوگانۀ انسان و طبیعت در داستان‌های فوق‌الذکر است. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد، بازنمایی بوم‌شناختیِ غالب در دنیا بدون درخت همراستا با بوم‌گرایی ژرف و در تقابل با اکوفمینیسم است و  در درخت بخشنده، همراستا با اکوفمینیسم.

a comparative ecocritical reading of silverstein’s the giving tree and dehrizi’s the treeless world

ecocriticism is the bridge between the environmental sciences and literature. silverstein’s the giving tree and dehrizi’s the treeless world are both picture books that possess implied environmental themes and share a ‘tree’ motif. the canonical position of the giving tree in classical children’s literature functions as a touchstone in comparing similar works, among other nations. this analytic-descriptive research compares and contrasts the representations of environmental elements in the aforementioned works in the light of deep ecology and ecofeminism. arne næss, the norwegian philosopher, coined the term ‘deep ecology’ in opposition to shallow ecology. deep ecology connects the understanding of the relation between identity and nature to identifying oneself to a larger eco-cycle known as the ‘ecological self.’ through equating the place of women with nature in a patriarchal system, ecofeminism criticizes the ecological self theory for neglecting the role of gender in the formation of environmental crises. the present article studies the representations of environmental elements and the reciprocal relation between man and nature in the aforementioned works. this research shows that in the treeless world, the dominant ecological representation is in line with deep ecology and in opposition to ecofeminism; also, it reveals that in the giving tree, the dominant ecological representation is in line with ecofeminism. extended abstract1.introductionforgiveness is the common explicit theme linking the giving tree (silverstein, 2011) and the treeless world (dehrizi, 1393 [2014]); they also share an implicit ecological theme. this study seeks to uncover the hidden ideological presumptions on environmental representations in the aforementioned works. in this regard, it seeks to answer three questions: what do the ecological motifs in the treeless world (dehrizi, 1393 [2014]) and the giving tree (silverstein, 2011) have in common? what are the differences in each motif’s representation in these works? and to what extent do the presented values in the aforementioned works are in line with ecofeminism and deep ecology? this study is the first comparative ecocritical reading of children’s literature in iran. 2.