بازنمایی مهاجرت در رمان نوجوان ایران: تجربه مهاجرت، درآستانگی و موقعیت حاشیه‌ای

مهاجرت یکی از مفهوم‌های آشنا در جهان امروز است و زندگی بسیاری از انسان‌ها و روایت‌های آنان را دگرگون می‌کند. کیفیت چنین تجربه‌ای برای نوجوانان می‌تواند متفاوت از بزرگ‌سالان باشد. هدف این پژوهش واکاوی وضعیت بازنمایی مهاجرت و مفهوم‌های وابسته به آن در رمان نوجوان ایران است. براساس یافته‌ها، مهاجرت اجباری ناشی از جنگ و ناامنی، پناهندگی، تبعید و مهاجرت تراملی در رمان نوجوان ایران حضور دارند. به شکلی استعاری مهاجرت از دنیای واقعی به جهان فانتزی را نیز می‌توان یکی از گونه‌های مهاجرت توصیف کرد. حضور مهاجرت گاه با غیاب مهاجر بازنمایانده می‌شود و تاثیر مهاجرت بر بازماندگان محل توجه است. رمان نوجوان ایران هنوز در ابتدای مسیر پرداختن به مهاجرت و ادبیات چندفرهنگی قرار دارد. در اغلب این روایت‌ها مهاجرت با جنگ گره خورده‌است. مهاجرت داخلی نمود بیشتری در رمان‌های نوجوان دارد و مهاجرت خارجی و کشمکش‌های بینافرهنگی مهاجران کمتر مطرح شده‌اند. در این روایت‌ها جامعه میزبان اغلب مهاجران را تنها به شرط پذیرفتن نشانگان فرهنگی جامعه مقصد در جایگاه دیگری فروتر می‌پذیرد. رمان‌های نوجوان مهاجرت به ساختن و بازتعریف هویت توجه ویژه‌ای دارند و تلاش مهاجران را برای یافتن مرزهای خود در موقعیتی نو نشان می‌دهند. خشونت، رهاشدگی، آوارگی و دغدغه‌های مهاجران نوجوان در این دست روایت‌ها بازتاب یافته‌اند.

diaspora in iranian young adult novels: the experience of immigration, liminality and the marginal position

the ‘literary revolution’ planned by the iranian constitutional intelligentsia and carried out by figures such as ali asghar taleghani and taghi raf’at, rather than making new forms of poetry embracing the revolutionary content, proved itself to be an opposition to the classical tradition. the socio political revolution had also influenced the iranian literary field but did not lead to genuine literary theorization. the present article is based on foucault’s archeology, but to expand the notion of the subject in his theory of discourse, the role of the subject will be further discussed through concepts such as the “logic of equivalence,” “discursive otherness,” the “subject position,” and the “pre given subject,” as proposed by laclau and mouffe. the supporters of the traditional trend in poetry, like the poet laureate bahar and the poet critic, vahid dastgerdi, attempting to canonize a neoclassical perspective, interpreted the literary revolution as an evolution or opposition against literary conventions. employing foucauldian archeology, the present paper tries to show that the notion of literary revolution goes back to the french revolution and the later ottoman and russian practices, rooted in the zero degree of the emergence of literary revolution in victor hugo’s discourse which formed a romantic opposition to the classics. the genealogy of the concept shows how the literary traditionalists and conservatives used discursive strategies such as “destroying the meanings proposed by literary revolutionaries,” “focusing on literary figures from the past,” and “separating the political domain from the literary domain” to develop peripheral meanings and marginalize the definition of literary revolution proposed by the modernists.