صادق‌چوبک و دلهره‌های هستی (خوانش رمان سنگ‌صبور برمبنای نظریه روانکاوی اگزیستانسیال)

مکتب روان‌درمانی اگزیستانسیال یا درمان وجودی، که اروین یالوم پایه‌گذار اصلی آن است، یکی از تازه‌ترین رویکردهای پویه‌نگر پسافرویدی است. این مکتب خلاف نظر فروید، اساس تعارض‌های اصلی بشری را در چهار دلواپسی غایی بشری: «مواجهه با غیرقابل اجتناب بودن مرگ و هراس از آن، هراس و پی‌بردن به تنهایی انسان در همه حال، دلهره آزادی و مسئولیت انتخاب، دلهره حاصل از پی‌بردن به پوچی و بی‌معنایی زندگی» می‌داند و در عین استفاده از نظریات فروید مبنی بر منشاء گرفتن اعمال و افکار مهم بشری از تنش‌های درونی انسان، با نگاهی متفاوت به منشاء این تنش‌ها، که فروید آن را لیبیدو می‌داند، می‌نگرد. در این جستار پس از معرفی این نظریه و تفاوت‌های آن با نظریه روان‌کاوی فروید، رمان سنگ‌صبور صادق چوبک، به ‌سبب مضامین محوری روانی فلسفی، از منظر روان‌کاوی اگزیستانسیال بازنگری می شود. همچنین با توجه به دیدگاه‌های اصلی این مکتب روان‌کاوی فلسفی، بخصوص دلهره آزادی و مسئولیت انتخاب، که در داستان بر آن تاکید می‌شود، جبر ناتورالیستی در این داستان مشاهده نمی‌شود؛ بنابراین براساس دستاورد این مقاله، ناتورالیستی دانستن رمان مردود است.