اهمیت لغات و ترکیبات گویش سیستانی در متون ادب فارسی

برخی از لغات و ترکیبات در متون ادبی به کار رفته که در فرهنگ ‌های لغت موجود، ضبط نشده‌است. در پژوهش حاضر، به روش توصیفی- تحلیلی، پاره ‌ای از این لغات و ترکیبات که هنوز در گویش سیستانی به کار می ‌روند بازیافت و شناسایی شده‌است. این لغات و ترکیبات را از نظر ساختاری، به دو بخش می ‌توان تقسیم کرد. غالب آنها بدون هیچ تفاوتی، در گویش سیستانی و متون ادبی کاربرد دارند. بخش اندکی تفاوتی جزیی، در اندازۀ‌ حذف یا اضافه شدن یا تبدیل یک واژه، با یکدیگر دارند. از منظری دیگر، این لغات و ترکیبات، یا اصلا در فرهنگ ‌ها ضبط نشده ‌اند، یا اینکه دارای چند معنا هستند اما یکی از معانی آنها که در فرهنگ های لغت متروک مانده، درگویش سیستانی، به کار می ‌رود. این لغات و ترکیبات، از نظر نوع کلمه، به ‌ترتیب بسامد شامل فعل، صفت و اسم می شوند. افعال هم غالبا ترکیباتی هستند که معنایی کنایی از آنها استنباط می شود. شناسایی و بازیافت چنین لغات و ترکیباتی، افزون ‌بر اینکه موجب غنی ‌تر شدن دایرۀ واژگانی و معنایی زبان فارسی می ‌گردد، در برخی موارد، بنابر شواهدی که در متن ذکر می شود، می ‌تواند در توضیح و تحلیل دشواری‌های متون ادبی هم گره ‌گشا باشد.

the significance of sistani dialect words and phrases in persian literary texts

literary texts often feature words and phrases that are absent from standard dictionaries. this descriptive-analytical study examined some of the sistani dialect terms found in literary works. these vocabulary items could be structurally categorized into two groups. the majority were used identically in both the sistani dialect and literary contexts. however, a smaller number exhibited minor differences, such as deletions, additions, or substitutions of individual words. from another perspective, these terms were either entirely absent from dictionaries or had multiple definitions with one obsolete dictionary meaning still preserved in the sistani dialect. in terms of part of speech, these words and phrases were classified primarily as verbs, adjectives, and nouns with verbs frequently appearing as figurative compound words. identifying and recovering such specialized vocabulary not only enriches the lexical and semantic range of the persian language, but can also provide key insights for interpreting the nuances and difficulties of literary texts.