مفهوم‌سازی فعل «shekanen» (شکستن) در کُردی کلهری: رویکرد شناختی

از بین انواع روابط واژگانی، چند معنایی جایگاه مهمی در حوزۀ معنا دارد، چون زایایی معنا و گسترش مفاهیم، به طور چشمگیری، در نتیجۀ کارکرد چند معنایی محقق می شود. پژوهش حاضر با هدف مفهوم‌سازی فعل «شکانن» (شکستن) در کُردی کلهری براساس انگارۀ چند معنایی اصولمند ایوانز و گرین (2006) در رویکرد شناختی انجام گرفته‌است. بدین منظور، در این پژوهشِ کیفی، داده ها به دو روش اسنادی و مصاحبه ای به ترتیب از کتاب ضرب المثل های کُردی (جعفرزاده، 1385)، مصاحبه با گویشوران کُرد زبان گویش کلهری و مکالمۀ روزمرۀ آنها گردآوری و به روش توصیفی-تحلیلی واکاوی شد. نتایج نشان داد که مفهوم اولیۀ این فعل، «شکستن» است و در شبکۀ معنایی آن سی وشش معنای متمایز، همچون «تکه کردن»، «نصف کردن»، «ترکیدن»، «کاهش یافتن»، «زیان رساندن»، «درد گرفتن» و امثال آن هست که این معانی در هفت خوشۀ معنایی قرار می گیرند. معانی متمایز با خوشه های معنایی آنها در یک شبکۀ معنایی ترسیم شد. بازنمایی مفهومی فعل در کُردی کلهری ازمنظر شناختی دانش ما را درمورد درک و فهم معانی آن کامل تر و به پویایی دستور زبان کُردی کلهری کمک می نماید.

conceptualization of the verb “shekanen” (break) in kalhori kurdish: a cognitive approach

among lexical relations, polysemy is of an important position in the semantic field because it provides the fertility of meaning and the expansion of concepts dramatically. the present study aims to represent the conceptualization of the verb /shekanen/ (break) in kalhori kurdish based on evans and green’s principled-polysemy approach (2006) in cognitive semantics. for this purpose, in this qualitative research, the data were collected from kurdish proverbs (jafarzadeh, 2006), interviews with kalhori kurdish speakers, and their routine dialogues; and then they were analyzed with the use of descriptive – analytic method. the results showed that the primary meaning of this verb was “break”, and it has thirty-six distinct meanings, such as “fragment”, “halve”, “burst”, “shrink”, “harm”, “pain and the like in its semantic network. then, these different meanings were also placed in seven distinct semantic clusters. besides, these distinct meanings along with their seven semantic clusters were illustrated in a semantic network. the conceptual representation of verbs in the kurdish language (kalhori kurdish) makes our knowledge about the verb more complete, and also helps the mobility of kalhori kurdish grammar.