مراحل اولیۀ شکل‌گیری نشانۀ نمود کامل در مقطعی از فارسی نو: رهیافتی از اطلس زبانیِ کنونی به اطلس تاریخی
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
مفیدی روح‌الله
|
|
منبع
|
زبان فارسي و گويش هاي ايراني - 1399 - دوره : 5 - شماره : 2 - صفحه:7 -28
|
|
|
|
|
چکیده
|
این مقاله تلاش می‌کند بین نقش دستوری «ب» در کنار فعل زمان گذشته در اطلس کنونی ایرانی غربی نو و اطلس تاریخی فارسی نو ارتباط برقرار کند و رفتار آماریِ این نشانه در متون قدیم را در پرتو رفتار آن در گونه های زبانیِ کنونی تفسیر نماید. در نمونه‌گیری تاریخیِ پژوهش حاضر، در قرن‌های چهارم تا هفتم، 22 درصد از افعال زمان گذشتۀ دارای ساختمان ساده (غیرپیشوندی و غیرمرکب) با نمود کامل، پیشوند «ب» داشته اند، ولی در قرن های بعد، این آمار به تدریج افت کرده و نهایتا به صفر رسیده است. از سوی دیگر، در قرن کنونی، سطح بسیار بالایی از دستوری شدگیِ «ب» در همین جایگاه در طیف وسیعی از گونه‌های زبانی ایرانی دیده می شود. نگارنده این دو پدیدۀ زبانی (رفتار تاریخی «ب» و رفتار کنونی آن) را همسو می داند و معتقد است که روند واحدی از دستوری‌شدگی «ب» برای نقش نشانۀ نمود کامل در زبان های ایرانی غربی نو در جریان بوده که در گونۀ فارسی نوشتاری/ معیار، به‌دلایلی برون زبانی یا درون زبانی به تدریج متوقف شده و در تعدادی از گونه های ایرانی ادامه یافته و به سطح کنونی رسیده است.
|
|
کلیدواژه
|
اطلس زبانی، دستوری‌شدگی، فارسی نو، گونه‌های ایرانی غربی نو، نمود کامل
|
|
آدرس
|
دانشگاه بین‌المللی امام خمینی, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
mofidi@hum.ikiu.ac.ir
|
|
|
|
|
|
|