تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده در پیشگیری از مصرف قلیان در دانش‌آموزان مقطع دوم متوسطه

اهداف: مصرف قلیان خصوصاً در جوانان روند رو به رشدی را طی کرده و افزایش شیوع مصرف دخانیات در میان دانش‌آموزان نگران‌کننده است. مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده در پیشگیری از مصرف قلیان در بین دانش‌آموزان دبیرستانی انجام شد.مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر به‌صورت نیمه‌تجربی روی 400 نفر از دانش‌آموزان پسر مقطع دبیرستان (دوم و سوم) شهرستان فسا در سال 98-1397 انجام شد. نمونه‌ها با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند و در دو گروه کنترل (200 نفر) و آزمون (200 نفر) قرار گرفتند. مداخله آموزشی مبتنی بر مدل نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده برای گروه آزمون در قالب 7 جلسه آموزشی 5550 دقیقه‌ای اجرا شد. پرسش‌نامه‌ای مشتمل بر اطلاعات دموگرافیک، سازه‌های نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده و رفتارهای پیشگیری‌کننده از مصرف قلیان در قبل و سه ماه پس از مداخله آموزشی توسط دو گروه تکمیل شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار spss 22 و آزمون‌های آماری t زوجی، t مستقل و مجذور کای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته‌ها: قبل از مداخله آموزشی، بین دو گروه آزمون و کنترل از نظر آگاهی، نگرش، هنجارهای انتزاعی، کنترل رفتاری درک‌شده، قصد و رفتارهای پیشگیری‌کننده از مصرف قلیان اختلاف معنی‌داری وجود نداشت (p>0.05)، اما سه ماه پس از مداخله آموزشی، گروه آزمون افزایش معنی‌داری در خصوص هر کدام از این متغیرها نشان داد (0.001=p)، در حالی که در گروه کنترل اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد (p>0.05).نتیجه‌گیری: مداخله آموزشی مبتنی بر نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده در پیشگیری از مصرف قلیان در دانش‌آموزان دبیرستانی موثر است.

Effect of Educational Intervention based on the Theory of Planned Behavior on Preventing Water Pipe Smoking in Secondary School Students

Aims: Water pipe smoking, especially among young people, has been on the rise and the increasing prevalence of tobacco use among students is worrying. The aim of this study was to investigate the effect of educational intervention based on the theory of planned behavior on preventing water pipe smoking in secondary school students.Materials Methods: This semiexperimental study was performed on 400 students from high school boy students (2nd and 3rd) of Fasa city in 20182019. The subjects were selected by cluster random sampling method and divided into control (n=200) and experimental (n=200) groups. The intervention was based on planned behavior theory model for the experimental group in 7 sessions of 5055 minutes. A questionnaire including demographic information, theory of planned behavior constructs and preventive behaviors of water pipe smoking in high school students were completed before and three months after intervention by both groups. Data were analyzed by SPSS 22 software using Chisquare, independent and paired ttests.Findings: There was no significant difference between the two groups in terms of knowledge, attitude, subjective norms, perceived behavioral control, intent and preventive behaviors of water pipe smoking pre intervention (p>0.05). However, in the three months after intervention, the experimental group showed a significant increase in any of these variables (p=0.001), while there was no significant difference in the control group (p>0.05).Conclusion: The educational intervention based on the theory of planned behavior is effective on preventing water pipe smoking in secondary school students.