اثربخشی برنامه آموزشی مبتنی بر تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده در کاهش قصد عرضه قلیان و تنباکو در بین متصدیان اماکن عمومی و مواد غذایی شهر اراک

اهداف: برنامه ریزی در جهت کاهش تولید و عرضه قلیان و تنباکو می تواند گام مثبتی در جهت کاهش مصرف قلیان و تنباکو در سطح جامعه باشد. هدف مطالعه حاضر، تعیین تاثیر برنامه آموزشی مبتنی بر تئوری رفتار برنامه ریزی شده برای کاهش قصد عرضه قلیان و تنباکو در بین متصدیان اماکن عمومی و مواد غذایی شهر اراک بود.مواد و روش ها: این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل است که در سال 1396 در بین 102 نفر از متصدیان اماکن عمومی و مواد غذایی شهر اراک انجام شد که به صورت تصادفی ساده انتخاب و به دو گروه آزمون (51 نفر) و کنترل (51 نفر) تقسیم شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسش نامه اطلاعات دموگرافیک و سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده بود. برنامه آموزشی شامل 4 جلسه آموزشی بود که در مدت یک ماه برای گروه آزمون به اجرا درآمد. دو گروه دو ماه پس از مداخله آموزشی مورد پیگیری قرار گرفتند. داده ها توسط نرم افزار spss 16 و با استفاده از آزمون های t مستقل، t زوجی، مجذور کای و مک نمار تحلیل شدند.یافته ها: بعد از مداخله آموزشی، اختلاف آماری معنی داری بین تغییرات قبل و بعد نمرات سازه های نگرش، هنجارهای انتزاعی، کنترل رفتاری درک شده و قصد کاهش عرضه قلیان و تنباکو بین گروه آزمون و کنترل مشاهده شد (p<0.001). همچنین مداخله آموزشی منجر به کاهش 25.1 درصدی قصد عرضه قلیان و تنباکو در بین متصدیان گروه آزمون شد.نتیجه گیری: مداخلات آموزشی مبتنی بر تئوری رفتار برنامه ریزی شده، برای کاهش عرضه قلیان و تنباکو در بین متصدیان اماکن عمومی و مواد غذایی موثر است.

Effectiveness of Educational Program Based on Planned Behavior Theory on Decreasing Intention of Hookah and Tobacco Supply among the Handlers of Public Places and Food Centers in Arak City

Aims: Planning to reduce the production and supply of hookah and tobacco can be a positive step to reducing the hookah and tobacco consumption in the community. The aim of the present study was to determine the effectiveness of educational programs on decreasing intention of hookah and tobacco supply among the handlers of public places and food centers in Arak city, Iran based on the theory of planned behavior.Materials Methods: This research is a quasiexperimental study with the pretestposttest method and the control group. The present research was carried out among 102 handlers of public places and food centers of Arak city, Iran in 2017 which randomly selected and divided into two experimental (n=51) and control groups (n=51). Data were collected using a questionnaire, including the constructs of the planned behavior theory and demographic variables. The intervention program consisted of 4 sessions that were applied to the experimental group during one month. Both groups were followed for two months after the intervention. Data were analyzed using SPSS 16 software through the chisquare test, independent ttest, paired ttest and McNemar test.Findings: After the educational intervention, significant differences were observed in the changes of attitude constructs, subjective norms, perceived behavioral control and behavioral intention between the experimental and control groups in the pretestposttest steps (p<0.001). Also, the educational intervention resulted in a 25.1% decrease in the intention of hookah and tobacco supply among the experimental group.Conclusion: The educational interventions based on the theory of planned behavior is effective to reduce the supply of hookah and tobacco among the handlers of public places and food centers.