تجلی باورهای تشیع در برخی نگاره های نسخه فالنامه تهماسبی

مضامین و مفاهیم مورد علاقه و تاکید تشیع، بخشی از درون‌مایه نسخه نگاره‌های ایرانی را به خود اختصاص داده‌اند. عمده‌ی این آثار، متاثر از نوع حاکمیت و فضای فکری زمانه، به روش‌های تصویری متعدد، از واقع‌گرایانه تا نمادین مصور شده‌اند و مهم‌تر اینکه بیانگر روایت یکسانی نیستند. در این میان، نسخه فالنامه تهماسبی که مجموعه‌ای از مضامین اسلامی و شیعی را در خود جای‌داده و در دوران اقتدار سیاسی و فکریِ تشیع در عصر شاه‌تهماسب تولید شده، ازنقطه‌نظر مضمونی و روایتی، نسخه‌ای قابل‌تامل است؛ زیرا رویکرد نگارگران این نسخه به مضامین شیعه (دوازده‌امامی)، موجب بروز نشانه‌ها و نمادها و جلوه‌های جدیدی از تمهیدات تجسمی و تصویری در مقایسه با سایر مضامین شیعی خلق‌شده در نگارگری ایرانی گشته است. معرفی مضامین شیعی این نسخه و تحلیل روایت مصور شده در آن‌ها و تمهیدات تجسمی و تصویری ظهور یافته در این ‌ارتباط، از اهداف این مقاله است. ارائه مقاله به شیوه توصیفی – تحلیلی است. نتیجه این‌که مضامین شیعی نسخه فالنامه شامل معراج پیامبر (ص)، فتح خیبر، قدمگاه امام رضا (ع)، نجات مردم از دست دیو توسط امام رضا (ع)، تابوت حضرت علی (ع)، معجزه دو انگشت حضرت علی (ع) و داوری اُخروی، مطابق با باور و روایت‌ تشیع مصور شده‌اند و بدین منظور نشانه‌ها، نمادها و تمهیدات تجسمی و تصویری جدیدی در برخی از این نگاره‌ها به ظهور رسیده که می‌توان آن‌ها را به مثابه الگویی از نگارگری شیعی در نظر گرفت و یکی از مولفه‌های اصلی در شناسایی و سنجش نسخه نگاره‌های شیعی را، تجلیِ تصویریِ باور و روایت مورد نظر شیعه دانست.