‌‌کاربست پنج اصل منتخب گشتالت در تحلیل کتیبه گریو گنبد بقعه دوازده امام یزد

بقعه دوازده امام یزد با قدمت هزارسال، بنایی است دارای کتیبه‌ای ارزشمند به خط کوفی تزیینی در زیر گنبد که به لحاظ غنای بصری حائز اهمیت بسیار و شایسته مطالعه است. گشتالت یکی از نظریه‌های فرآیند ادراک‌بصری در علم روانشناسی است که اصول این نظریه می‌توانند در بازشناسی آثارهنری مفید واقع شوند. مهم‌ترین اصول گشتالت عبارت‌اند از اصل مشابهت، تقارن، مجاورت، بستار، یکپارچگی، تداوم، روابط شکل و زمینه، فرا پوشانندگی و سرنوشت مشترک که در پژوهش حاضر سعی شده پنج اصل از این قوانین، مبنای علمی برای تجزیه‌وتحلیل بصری و ارزیابی کیفیت ادراکی این کتیبه قرار گیرد. بدین طریق میزان استفاده از این اصول در طراحی آن مشخص و کیفیت پراگنانس حاصله و موثرترین عوامل در ایجاد آن آشکار گردد.این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سوال است که در طراحی کتیبه بقعه دوازده امام یزد به چه میزان و چگونه از اصول مشابهت، مجاورت، تقارن، تکمیل و فراپوشانندگی استفاده‌شده است و میزان پراگنانس حاصله از به‌کارگیری هر یک از این اصول چه میزان است؟این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی انجام‌یافته و داده‌ها از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی‌های میدانی گردآوری‌شده‌اند.نتایج حاصله نشان داد اصول مشابهت و فرا پوشانندگی به میزان بسیار زیاد، اصل مجاورت و تکمیل به میزان زیاد و اصل تقارن به میزان متوسط در این کتیبه به‌کاررفته. حاصل به‌کارگیری این اصول تحقق پراگنانسی به میزان زیاد است و درنتیجه ساماندهی بهتر اجزا، دریافت آسان‌تر اثر و ارتباط فعالانه مخاطب با کتیبه را موجب می‌شود.

the application of five selected principles of gestalt in the analysis of the grave inscription of the tomb of twelve imams in yazd

abstractthe mausoleum of twelve imams of yazd is a thousand year old building with a valuable inscription in decorative kufic script under the dome, which is very important in terms of visual richness and worthy of study. gestalt is one of the theories of the visual perception process in psychology, and the principles of this theory can be useful in the recognition of works of art. the most important principles of gestalt are the principle of similarity, symmetry, proximity, layering, integration, continuity, relationships between form and context, superimposition and common destiny. the inscription should be placed. in this way, the amount of use of these principles in its design will be determined and the quality of the resulting performance will be revealed.this research seeks to answer the question that to what extent and how the principles of similarity, contiguity, symmetry, completion and overlap were used in the design of the inscription of the tomb of the twelve imams of yazd, and what is the degree of significance resulting from the use of each of these principles?this research was carried out in a descriptive analytical way and the data were collected through library studies and field surveys.the results showed that the principles of similarity and overlap are used to a large extent, the principle of proximity and completion to a large extent, and the principle of symmetry to a moderate extent are used in this inscription. the result of the application of these principles is the realization of propaganda to a large extent, and as a result, the better organization of the components, the easier reception of the work and the active communication of the audience with the inscription.key words: tomb of twelve imams of yazd, inscription, visual perception, gestalt theory, pregnancy.