تزیینات معماری در حوضخانۀ خانۀ دُخانچی شیراز

خانه دخانچی یکی از خانه های اعیانی شیراز در دوره قاجار بوده است. از ویژگی های بارز این خانه وجود حوضخانه است.حوضخانه فضایی با کاربری متنوع در معماری ایران است. در حوضخانه خانه دخانچی نمونه هایی ک منظیر از تزیینات کاشی کاریو نقاشی روی سقف دیده می شود. بررسی این ویژگی های تزیینی و مقایسه آ نها با سایر تزیینات موجود در این خانه موضوعا صلی مقاله پیش روست. بدین منظور شیوه اجرایی تزیینات و شناخت نقش مایه ها و رنگ ها و همچنین موقعیت مکانی آن هادر حوضخانه و خانه دُخانچی شیراز مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت هاست. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و براساس مشاهدات میدانی و کتابخانه ای انجام شده است.براساس یافته های این تحقیق در خانه دخانچی تزیینات کاشی کاری، گچ بری، معرق و نقاشی از نظر دقت درشیوه اجرا با یکدیگرهماهنگ هستند. با وجود اینکه نقوش کاشی کاری دیوارهای حیاط و حوضخانه شامل انواع انسانی، گیاهی، جانوری و مناظرطبیعی می شود، نقوش به کاررفته بر سقف ها تنها نقوش گیاهی گل و مرغ و مناظر طبیعی اروپایی است. علت این موضوع رامی توان در شیوه ساخت سقف های گره چینی آلت و لقط یافت که قاب بندی هایی کوچک برای ترسیم نقوش ساخته است. قاب های کاشی هفت رنگ، روایتگر داستان های مذهبی، تاریخی و نمادین است که در آن ها تلفیق اصول هنرهای تصویری شرق و غرب رامی توان دید.

Architectural Decorations in Dokhanchi House’s Pond room(Hoazkhane) in Shiraz

The Dokhanchi House was one of the House of Lords built in the Qajar era in Shiraz. One of its outstanding featuresis the existence of a pond room (Hoazkhane). In Iranian architecture, the pond room (Hoazkhane) is a spacewith a variety of uses. In the Dokhanchi House’s pond room (Hoazkhane), there are some unrivaled examples oftile decorations and paintings on the ceiling. Thus, the aim of the present study was to evaluate those decorativefeatures and compare them with other decorations in that house. Therefore, the executive process of decorationand recognizing the paintings and colors as well as their locations in the pond room (Hoazkhane) and in the wholeof Dokhanchi house were analyzed. To conduct this study, a descriptiveanalytical method based on field observationsand library studies was used. The findings of this study indicated that in Dokhanchi house, the tile decorations,plastering, mosaic and paintings were coordinated with each other in terms of accomplishment accuracy.Although the tile paintings of courtyard walls and the pond room (Hoazkhane) included variety of human, herbal,animal and natural landscapes, the paintings used on the ceilings were only the herbal designs of flower and birdas well as the European landscapes. The reason for this could be found in the way of making “Alat & Loghat” chineseceilings, which made small frames to draw paintings. The sevencolor tile frames are the narrator of religious,historical, and symbolic stories that combine the principles of East and West’s visual arts.