بازشناسی تزئینات مسجد مدرسه‌های دوره قاجار اراک

در دوره قاجار، تزیینات به دلیل تلفیق سنت و مدرنیته و تنوع نقش، از اهمیت ویژه ای برخوردار است و بهره مندی گسترده از بنای مسجد مدرسه ها در این دوره، سبب شد هاست تزیینات این ابنیه حائز اهمیت گردد. در این پژوهش سعی شده است تا با بررسی سه مسجد مدرسه سپهداری، آقا ضیاءالدین و خوانساری، واقع در اراک، با روش توصیفی-تحلیلی به این پرسش که تزیینات این ابنیه شامل چه گونه ها و نقوشی می باشند، پاسخ مناسبی ارائه گردد. به این منظور نگارندگان به بررسی منابع تاریخی پرداخته و با حضور مستقیم در بنا و عکسبرداری، اطلاعات لازم را گردآوری و سپس تحلیل نموده اند. نتایج این بازشناسی نشان می دهد که تزیینات این ابنیه شامل کاشی کاری، آجرکاری، گچبری و حجاری می باشد. کاشی کاری در این ابنیه خود را در نقوش ختایی، اسلیمی، معقلی و کتیبه به نمایش گذارده که بیشترین تنوع نقوش را دارا می باشد. تزیینات آجرکاری علاوه بر این که از حیث تکنیک و محل قرارگیری متنوع است؛ از حیث شکل آجرها نیز دارای تنوع بوده و بیشترین سطح تزیینات را به خود اختصاص داده است. همچنین نتایج پژوهش در برگیرنده این موضوع است که تزیینات گچبری با طرح گیاهی و تزیینات حجاری با طرح های هندسی و گیاهی انتزاعی، مورد استفاده قرار گرفته است. در نهایت یافته های پژوهش نشان میدهد تزیینات ابنیه مورد بررسی دارای 48 نمونه مختلف می باشد.