>
Fa   |   Ar   |   En
   پژوهشی بر آرایه های گیاهی و هندسی محراب گچبری مسجد جامع نی ریز  
   
نویسنده تقوی نژاد بهاره ,موذنی مریم
منبع نگارينه هنر اسلامي - 1395 - دوره : 3 - شماره : 11 - صفحه:76 -86
چکیده    مسجد جامع نی ریز در شهرستان نی ریز، در شرق استان فارس و در فاصله تقریبی 220 کیلومتری شیراز قرار دارد و یکی از قدیمی ترین مساجد تاریخ دار ایران محسوب می شود. این بنا که الحاقاتی را طی ادوار مختلف تاریخی تجربه کرده، امروزه مشتمل بر یک صحن مرب عمستطیل، دو ایوان شمالی و جنوبی، رواق ها و شبستان هایی در اطراف صحن است. یکی از بارزترین بخش های این مسجد؛ محراب نفیس گچ بری است که در انتهای ایوان جنوبی قرار دارد و کتیبه های تاریخی از قرن چهارم تا دهم هجری قمری، بر اهمیت آن می افزاید. ه مچنین نقوش گیاهی و هندسی زیبا و منحصربه فرد این محراب که در ادوار مختلف تاریخی توسعه و تکامل یافته و با تکنیک های مختلفی به اجرا درآمده، مجموعه منحصربه فردی از آرایه های گچی را پدید آورده که مطالعه آ نها می تواند جلوه های بصری بدیعی از نقوش و ترکیب بندی های موجود را آشکار سازد. لذا هدف این پژوهش، معرفی چیستی تزیینات محراب گچ بری مسجد جامع نی ریز و برداشت دقیق آرایه ها ب همنظور حفظ و احیای این تزیینات است. برای دستیابی به هدف مذکور، سوال اصلی پژوهش را می توان چنین مطرح نمود: انواع تزیینات محراب گ چبری مسجد جامع ن یریز کدام است و هر یک از آرای هها، در کدام بخش های محراب، بیشتر به اجرا درآمده است؟ گردآوری مطالب به شیوه اسنادی (کتابخانه ای) و بر پایه پژوهش میدانی (عکاسی طراحی خطی) است که با روش تاریخی توصیفی، انجام شده است. نتایج این تحقیق دلالت بر این نکته دارد که علاوه بر کتیب هها که حجم زیادی از فضای محراب (حاشیه های اطراف و اطراف طاق نما، دیوارهای فرورفته جانبی) را به خود اختصاص داده است؛ نقوش اسلیمی پیچان با تزیینات آژده کاری در کنار نقوش ختایی (گل و برگ) نیز سهم عمده ای را در آراستگی نیم ستو نها (پیلک)؛ سرستون ها و به ویژه فضای داخلی طاق نما، با سر اسلیمی بزرگ مرکزی که با تکنیک گچبری مجّوف به اجرا درآمد هاست بر عهده دارد.
کلیدواژه مسجد جامع نی ریز، محراب گچ بری، نقوش گیاهی، نقوش هندسی
آدرس دانشگاه هنر اصفهان, ایران, دانشگاه هنر اسلامی تبریز, ایران
پست الکترونیکی m.moazeni.art64@gmail.com
 
   A Study of Plant and Geometric Designs in the Stucco Mihrab of NeyrizGreat Mosque  
   
Authors Taghavi Nejad Bahareh ,Moazzeni Maryam
Abstract    Great Mosque of Neyriz is considered as one of the most historic and the oldest mosques in Iran. It is locatedin Neyriz County, east of Fars Province, around 220 km to Shiraz. In different historical periods, some extensions have been added to the mosque so that now it includes a rectangular courtyard, two north and south porch and some porticoes and seraglios around the courtyard. One of the most significant parts of the mosque is its plasterworked altar located at the end of the south porch. This altar is characterized by some historic inscriptions dated 400 to 1000 AH. In addition, the unique and beautiful forms of plant and geometric motifs of this altar, that have been developed and completed through different techniques in different historical periods, have created a unique set of plaster designs. Studying these motifs can reveal the innovative visual effects of the existing designs and compositions. The necessary information is collected through library searching based on a field research and descriptivehistorical method. The results of the research show that, in addition to the inscriptions that covered most part of the altar (the exterior and interior parts), the curved arabesque designs along with angelica ones play an important role in decorating the columns, capitals and especially the interior part of arches with a grand central arabesque vault that is built by porous plaster molding.
Keywords
 
 

Copyright 2023
Islamic World Science Citation Center
All Rights Reserved