تحلیل نگاره های دارای مضمون شیعی مربوط به دوره های ایلخانی، تیموری و ترکمن براساس گفتمان تشیع (دوازده امامی)

در این مقاله تعدادی از نگاره های دارای مضمون شیعی مربوط به دوره های ایلخانی، تیموری و ترکمن، براساس گفتمان تشیع (دوازده امامی) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند. گفتمان تشیع، مجموعه ای منسجم از مفاهیم، باورها و روایت ها را دربرمیگیرد ً انتظار میرود در که با در اختیار گرفتن ذهنیت شیعیان، در تمامی جوانب زندگی فردی و اجتماعی آنان بازتولید می شود و منطقا صورت و محتوای نگاره های دارای مضامین شیعی نیز به ظهور رسیده باشد. ازاینرو، درباره نگاره های با مضمون شیعی دوره های مذکور، این پرسش مهم مطرح میشود که آیا این نگاره ها را میتوان نگاره هایی شیعی دانست؟ در راستای پاسخ به این پرسش، ِ در این مقاله، چگونگی تصویرسازی شمایل شخصیت های مقدس شیعه و صورت، محتوا، روایت و روش بیانی ظهور یافته در نگاره های دوره ِ های موردنظر، با توجه به مفاهیم مهم و کانونی گفتمان تشیع، تحلیل و ارزیابی شدهاند. هدف این پژوهش، تشریح و تبیین ویژگی اصلی نگاره های شیعی و بیان وجه تمایز آنها از نگاره ِ های مذهبی، بر اساس گفتمان تشیع است. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی است و اطلاعات به روش کتابخانه ای جمع آوری شده است. نتایج پژوهش بیانگر این است که به صرف بازنمایی مضامین و حضور شخصیت های شیعی در نگاره های دوره های ایلخانی، تیموری و ترکمن، نمیتوان آنها را نگاره هایی شیعی نامید؛ زیرا ویژگی اصلی نگاره های شیعی این است که مضامین، از جنبه محتوایی، صوری (شکلی) و روش بیانی، بهواسطه کاربست عناصر بصری و تمهیدات تجسمی، مطابق با مفاهیم، باورها و روایت های موردنظر گفتمان تشیع به بیان تصویری درآمده باشند. از این طریق، نگاره های شیعی از نگاره های مذهبی متمایز میگردند.