تحلیل محتوای سه خطبه غدیر با رویکرد لایه‌شناسی مضمونی

خطبه غدیر به مثابه یکی از مهم‌ترین و آخرین سخنان پیامبر اکرم (ص)، پیام‌های مهمی را در خود گنجانده و مطالعه آن برای آشنایی با ماهیّت دین اسلام و ارکان اصلی آن ضروری است. با این وجود، نقل تاریخی این خطبه در سه حجم متفاوت و نیز اختلاف در برخی مضامین و عبارات آن‌ها، ضرورت تحلیل و بررسی محتوای این نصوص را مضاعف نموده است. در این پژوهش تلاش شده با بهره‌گیری از روش‌های تحقیق میان‌رشته‌ای و نوین، اولاً هرکدام از سه متن گزارش شده به ‌عنوان خطبه غدیر، به‌طور جداگانه تحلیل و بررسی شود، ثانیاً با مقایسه تطبیقی این سه متن، میزان مشابهت‌ها و افتراق‌ها و لایه‌های همخوان و ناهمخوان را تعیین نموده، و ثالثاً با ارائه تحلیلی کمّی و کیفی، مقدمات لازم برای نقد و بررسی محتوای این خطبه و نیز ورود به تحلیل‌های گفتمانی جهت شناسایی زمان پیدایش هر کدام از سه خطبه و زمینه‌های تاریخی انتشار آن‌ها را فراهم نمود. به همین دلیل ضمن استفاده از روش «تحلیل محتوا» به‌عنوان یکی از روش‌های مناسب برای تجزیه و تحلیل متن، در گام اول با تکنیک «تحلیل مضمونی» هرکدام از خطبه‌ها به مثابه متنی مستقل، به‌طور دقیق و عمیق شناسایی و تجزیه شده، و در گام دوم با استفاده از تکنیک «لایه‌شناسی مضمونی» به مقایسه تطبیقی این متون پرداخته و لایه‌های همخوان و ناهمخوان را شناسایی نموده‌ایم.

Analysis of the Contents of three Ghadir Sermons based on Thematic Structural Search Approach

The sermon of Ghadir as one of the most important and last words of the Prophet contains important messages and its study is necessary to become familiar with the nature of the Islamic religion and its main pillars. Nevertheless, the historical narration of this sermon in three different volumes, as well as differences in some of their themes and expressions, has necessitated the analysis and review of the content of these texts. In this research, we tried to use the interdisciplinary and novel research methods, first, each of the three texts reported as Ghadir's sermon was analyzed separately, secondly, by comparing the three texts, the degree of similarities and differentiations and layers of consonant and inconsistent determination And, thirdly, by providing quantitative and qualitative analyzes, the necessary preconditions for criticizing the content of this sermon, as well as entering into discourse analyzes, to identify the production time of each of the three sermons and the historical context of their publication. For this reason, using the method of content analysis as one of the methods for analyzing the text, in the first step, with the technique of thematic analysis, each of the sermons as an independent text, was accurately and deeply identified and analyzed in step The second is using comparative comparisons of these texts with the help of the method of thematic deep structural search and we have identified consonant and incompatible layers.