بررسی و تحلیل روایات بداء در امامت اسماعیل بن صادق (ع)

در مصادره شیعه، روایاتی درباره وقوع بداء نسبت به اسماعیل، فرزند بزرگ امام صادق (ع) وجود دارد؛ گروهی از احادیث را دستاویزی برای فرقه سازی و گروهی، آن ها را دستمایه تشکیک در اصل امامت شیعه قرار دادند، گروهی نیز برای انکار عقیده بداء به آن ها استناد جستند، لذا این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی در پی پاسخ به این سوال برآمد که تحلیل روایات بداء در امامت اسماعیل بن صادق (ع) چگونه است؟ جهت پاسخ به پرسش، روایات مربوط که در مجموعه هفت روایت بودند جمع آوری گردیده و در دو دسته روایات مصرح و غیر مصرح قرار داده شده اند؛ مضمون روایات دسته اول، آشکارا به وقوع بداء در امامت اسماعیل دلالت داشتند که گذشته از ضعف سند، محتوای آن ها با ادله متعدد، نقد گردید و ساختگی بودن آن ها به اثبات رسید. مضمون روایات دسته دوم، تصریحی بر وقوع بداء در امامت نداشتند. این روایات نیز اگرچه دارای ضعف سند بودند ولی در صورتی که مراد از آن ها بداء در تصور مردم نسبت به امامت اسماعیل یا بداء در قتلش باشد، برای پذیرش آن ها محذوری وجود ندارد.